Zbieg egzekucji przed 8 września 2016 r.

Artykuł zawiera nieaktualny już stan prawny, czyli gratka dla miłośników historii ;)

Pozostawiamy ten artykuł w niezmienionej formie, gdyż zasady i tryb postępowania organów egzekucyjnych w sytuacji zbiegu egzekucji przed 8 września 2016 r. mogą być pomocny w analizie "starych spraw" w nadal prowadzonych egzekucjach. 

O tym, jak samodzielnie kontrolować prowadzone postępowanie egzekucyjne piszemy na łamach naszej Poradni. 

Aktualną analizę zbiegów egzekucji znajdziesz w artykule: Zbieg egzekucji - analiza zmian.

Kompetencje do prowadzenia egzekucji mają zarówno organy sądowe jak i organy administracji publicznej.

Działając na podstawie odmiennych przepisów mogą skierować egzekucję do tych samych składników majątku zobowiązanego.

Zbiegi egzekucji są zjawiskiem powszechnym.

Przepisy regulujące procedurę postępowania w takich przypadkach uległy daleko idącym zmianom. Stało się to za sprawą nowelizacji ustawy z dnia 10 lipca 2015 r. o zmianie ustaw - Kodeks cywilny, Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (dalej u.p.e.a.), których przepisy weszły w życie z dniem 8 września 2016 r.

Mimo znowelizowania ustaw w obrocie prawnym nadal funkcjonują zbiegi egzekucji powstałe przed 8 września 2016 r.

W takich przypadkach organy egzekucyjne stosują się do przepisów obowiązujących ówcześnie.

Część pierwsza analizy poświęcona jest „starym” zbiegom egzekucji.

Z chwilą zaistnienia zbiegu egzekucji dłużnik zajętej wierzytelności (bank, pracodawca, organ rentowy) informował o tym fakcie organ egzekucyjny.

W sytuacji, gdy zbiegły się egzekucje administracyjne, łączne prowadzenie egzekucji przejmował naczelnik urzędu skarbowego, który pierwszy zastosował środek egzekucyjny.

Z treści art. 63 § 1 u.p.e.a. wynikało, że jeżeli naczelnik urzędu skarbowego nie dokonał takiej czynności lub nie dokonał jej jako pierwszy – łączne prowadzenie egzekucji przejmuje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według siedziby lub miejsca zamieszkania zobowiązanego, z zastrzeżeniem § 2.

W praktyce oznaczało to, że akta spraw finalnie trafiały do urzędu skarbowego, nawet w przypadku, gdy ten nie był uczestnikiem zbiegu.

Zbieg mógł zaistnieć wskutek egzekucji prowadzonej przez Dyrektora Z.U.S. z egzekucją prowadzoną przez organ gminy o statusie miasta.

W przypadku zbiegu egzekucji administracyjnej z sądową procedura postępowania była bardziej złożona.

Z chwilą uzyskania informacji o zbiegu organy egzekucyjne wstrzymywały czynności egzekucyjne i kierowały oddzielne wnioski do właściwego sądu rejonowego o rozstrzygnięcie zbiegu. Już na tym etapie powstawał problem związany z nadawaniem przez Sąd oddzielnych sygnatur w tej samej sprawie (wniosek kierował administracyjny organ egzekucyjny i komornik sądowy).

Sąd przed wyznaczeniem organu do łącznego prowadzenia egzekucji, każdorazowo badał stan i zaawansowanie prowadzonych egzekucji, wysokość dochodzonych należności i kolejność ich zaspokojenia. Taki model rozstrzygania o zbiegu był czasochłonny – konieczność wysłania akt egzekucyjnych przez wszystkich uczestników zbiegu oraz kolejki spraw oczekujących na postanowienie Sądu. Dodatkowym problemem były niejednorodne interpretacje orzeczeń sądowych:

• Ze zbiegiem egzekucji nie mamy do czynienia w sytuacji prowadzenia egzekucji przez różne organy egzekucyjne wobec tego samego dłużnika, ale konieczne jest jeszcze, aby były one skierowane do tego samego prawa lub rzeczy, co nastąpi wówczas, gdy kolejny organ egzekucyjny zastosuje środek egzekucyjny do konkretnej rzeczy lub prawa w sytuacji, gdy uprzednio inny organ egzekucyjny skierował prowadzoną przez siebie egzekucję do tej samej rzeczy lub prawa - Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 12.03.2007 r. sygn. akt III SA/WA 4135/06.

• Zbieg egzekucji administracyjnej i egzekucji sądowej do tego samego przedmiotu (...) nie następuje w wyniku samego zamiaru zastosowania środków egzekucyjnych, lecz dopiero w wyniku ich zastosowania (...) Nie wynika z jakiegokolwiek przepisu prawa, aby przed zastosowaniem środka egzekucyjnego, administracyjny organ egzekucyjny miał obowiązek ustalać, czy może dojść do zbiegu egzekucji administracyjnej z egzekucją sądową i na tej podstawie uznać, iż do takiego zbiegu doszło, zanim jeszcze organ ten dokonał czynności - Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 24.05.2016 r. sygn. akt II FSK 1138/14.

Powyższe przykłady orzeczeń wskazują, że istotą zbiegu egzekucji było zajęcie konkretnego prawa lub rzeczy.

Oznaczało to, że organ przejmujący egzekucję mógł ją prowadzić tylko z tego środka. W sytuacji zbiegu egzekucji do pustego rachunku bankowego egzekucja okazywała się nieefektywna.

Z drugiej strony były Uchwały Sądu Najwyższego reprezentujące odmiennie poglądy.

Na pytania:

• Czy zbieg egzekucji administracyjnej i sądowej do tej samej rzeczy lub prawa majątkowego powinien wskazywać organ właściwy do dalszego prowadzenia egzekucji tylko z tego składnika, co do którego wystąpił zbieg egzekucji, czy też do prowadzenia obu egzekucji, administracyjnej i sądowej w całości?
  Podjęto uchwałę:
  Organ egzekucyjny wskazany przez sąd na podstawie art. 773 § 1 k.p.c. prowadzi obie egzekucje łącznie w całości - Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24.02.2010 r. nr III CZP 133/09

• Czy w przypadku wystąpienia zbiegu egzekucji sądowej z administracyjną prowadzoną przez dyrektora Z.U.S., w wyniku rozstrzygnięcia tego zbiegu, możliwe jest powierzenie dalszego prowadzenia łącznie obu egzekucji dyrektorowi Z.U.S. w sytuacji, gdy realizowany tytuł wykonawczy nie dotyczy należności pieniężnych z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne i należności od nich pochodnych oraz nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczenia społecznego?
  Podjęto uchwałę:
  W razie zbiegu egzekucji sądowej z egzekucją administracyjną, prowadzoną przez dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jako organ egzekucyjny, sąd rejonowy, po stwierdzeniu spełnienia przesłanek określonych w art. 773 § 1 zdanie drugie k.p.c., może orzec o dalszym prowadzeniu łącznie obu egzekucji przez ten organ egzekucyjny w trybie dla niego właściwym -
  Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 25.10.2006 r. nr III CZP 62/06

Uchwały te, odmiennie do cytowanych wcześniej orzeczeń sądów, wskazywały na możliwość przejęcia przez wyznaczony organ całej egzekucji.

Oznaczało to, że ten organ egzekucyjny był uprawniony do stosowania innych, dostępnych mu, środków egzekucyjnych w celu realizacji obowiązku.

Analizując ostatnią z przytoczonych uchwał warto wskazać na zagrożenie, jakie powodowało tego typu rozstrzygnięcie dla nieadministracyjnego wierzyciela.

Mam na myśli osobę fizyczną, która zlecała dochodzenie swoich praw komornikowi sądowemu. W wyniku orzeczenia sądu, iż łączną egzekucję przejmie Dyrektor oddziału ZUS, szanse efektywnego zakończenia egzekucji malały, a to z powodu ograniczeń, jakie nakładała ustawa egzekucyjna w § 4 zgodnie z którą, Dyrektor oddziału Z.U.S jest organem egzekucyjnym uprawnionym do stosowania egzekucji ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego, z renty socjalnej, z wynagrodzenia za pracę, z wierzytelności pieniężnych oraz rachunków bankowych.

Dyrektor Z.U.S. nie posiada natomiast uprawnień do egzekucji z nieruchomości, ruchomości oraz pobierania gotówki u zobowiązanego.

Mając dodatkowo na uwadze art. 115 § 1 u.p.e.a. traktujący o kolejności zaspokajania należności uzyskanych w wyniku egzekucji, trudno było znaleźć osobę fizyczną, która odzyskałaby swoje wierzytelności przyznane prawomocnym wyrokiem sądu.

O zbiegach egzekucji po 8 września 2016 r. dowiesz się w artykule Zbieg egzekucji - analiza zmian.

Kontakt z autorem: +48 794 960 221

Może to Cię zainteresuje?

Czy wiesz, że...

8 września 2016r. Od tej daty zmienił się sposób rozstrzygania zbiegów egzekucji.

Zbiegi egzekucji od zawsze były czasochłonnym procesem. Często też nieefektywnym. 

W przypadku zbiegu egzekucji do pustego rachunku bankowego brak jest ekonomicznego uzasadnienia do przekazywania akt egzekucyjnych organowi przejmującemu zbieg.

© Copyright by egzekutywni.pl

Serwis informacyjny z zakresu egzekucji administracyjnej. Publikacje nie mogą być traktowane jako czynności doradztwa podatkowego.