Wpłata w imieniu zobowiązanego, czyli kłopot z 5000 plus

Kto i ile może wpłacić w imieniu zobowiązanego w postępowaniu egzekucyjnym w administracji?

Odpowiedź na to pytanie nie jest tak oczywista, jak mogłoby się wydawać.

Konsekwencje nieprawidłowo rozliczonej wpłaty?

Poniesie organ egzekucyjny.

Inny podmiot - wpłata w imieniu zobowiązanego nie może przekroczyć 5000 zł.

Tak wynika z art. 71ca ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (dalej u.p.e.a.)

Powołany przepis wszedł w życie 20 lutego 2021 r.
Zgodnie z jego brzmieniem należność pieniężna, odsetki z tytułu niezapłacenia jej w terminie, koszty upomnienia oraz koszty egzekucyjne mogą być zapłacone organowi egzekucyjnemu przez:

1. aktualnego właściciela lub użytkownika wieczystego przedmiotu hipoteki przymusowej niebędących zobowiązanymi - jeżeli te należności są zabezpieczone tą hipoteką;
2. aktualnego właściciela przedmiotu zastawu skarbowego niebędącego zobowiązanym - jeżeli te należności są zabezpieczone tym zastawem;
3. małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę zobowiązanego;
4. osobę trzecią, o której mowa w art. 533 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny;
5. inny podmiot - jeżeli łączna wysokość tych należności nie przekracza 5000 zł.

W przypadkach o których mowa w pkt 3 i 5 organ egzekucyjny uzna, że zapłata pochodzi ze środków zobowiązanego, jeżeli dowód zapłaty nie będzie budził wątpliwości co do przeznaczenia zapłaty.

Punkt 3 to rodzina zobowiązanego, nie wlicza się do niej osób żyjących w związku partnerskim.

Te zaliczane są do pkt. 5 - inny podmiot.

Inny podmiot - jeżeli łączna wysokość tych należności nie przekracza 5000 zł

Zwróćmy uwagę na zapis:

W przypadkach, o których mowa w art. 71ca § 1 pkt 3 i 5, jeżeli dowód zapłaty nie budzi wątpliwości co do przeznaczenia zapłaty (...) uznaje się, że zapłata pochodzi ze środków zobowiązanego.

Zapłata ze środków zobowiązanego to wpłata własna zobowiązanego. Od wpłaty własnej zobowiązanego organ egzekucyjny naliczy koszty egzekucyjne w wysokości 5%. Tych kosztów, na tym etapie egzekucji administracyjnej, uniknąć się nie da.

Wpłata własna wiąże się również z prowizją dla organu egzekucyjnego - do niej jeszcze wrócimy.

Wątpliwości jakie pojawiają się przy czytaniu art. 71 ca § 1 pkt 5 u.p.e.a.:

• Kim jest inny podmiot?
• Do jakiej grupy zostanie zaliczony wpłacający w imieniu osoby prawnej?
• Do jakiej grupy zostanie zaliczony wpłacający, upoważniony przez zobowiązanego do wpłaty?
• Jak zachowa się organ egzekucyjny w przypadku wpłaty, przez inny podmiot, kwoty wyższej niż 5000 zł.?

Kim jest inny podmiot w rozumieniu art. 71 ca § 1 pkt 5 u.p.e.a.?

Inny podmiot, to każda osoba fizyczna lub prawna nie wymieniona w art. 71 ca § 1 pkt 1-4.

Do jakiej grupy zostanie zaliczony wpłacający w imieniu osoby prawnej?

Ustawa egzekucyjna nie wprowadza dodatkowych regulacji w odniesieniu do wpłat dokonywanych przez osoby prawne. Jak wynika z przepisów Kodeksu cywilnego osoba prawna działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i w opartym na niej statucie. Zatem przy wpłacie zaległości w formie gotówkowej, za zapłatę zobowiązanego zostanie uznana wpłata osoby reprezentującej podmiot prawny. W takiej sytuacji egzekutor powinien w dowodzie wpłaty umieścić imię i nazwisko osoby uprawnionej do reprezentacji osoby prawnej.

Jak zostanie potraktowana wpłata zaległości, dokonana przez reprezentanta osoby prawnej, na rachunek bankowy organu egzekucyjnego?

Załóżmy że osoba uprawniona do reprezentacji spółki dokona przelewu z prywatnego rachunku. Teoretycznie istnieje pewna analogia do zapłaty gotówkowej - wpłaca reprezentant spółki. Gotówkę reprezentant mógł jednak wypłacić z kasy spółki i przekazać ją egzekutorowi. Wpłata z prywatnego rachunku, z uwagi na widniejące na przelewie dane identyfikacyjne wpłacającego, powinna być potraktowana przez organ egzekucyjny, jako wpłata dokonana przez inny podmiot.

Do jakiej grupy zostanie zaliczony wpłacający, upoważniony przez zobowiązanego do zapłaty?

Osoba upoważniona przez zobowiązanego do zapłaty nie jest zobowiązanym. W związku z powyższym wpłata osoby upoważnionej powinna być traktowana jako zapłata przez inny podmiot.

Jak zachowa się organ egzekucyjny w przypadku wpłaty kwoty wyższej niż 5000 zł.?

Katalog osób uprawnionych do zapłaty należności w imieniu zobowiązanego jest zbiorem zamkniętym.

Inny podmiot może wpłacić w imieniu zobowiązanego należność nie wyższą niż 5000 zł. Dodatkowo nie w każdej sytuacji taka wpłata powinna zostać zaliczona na poczet dochodzonych należności. Z art. 71 ca § 2 u.p.e.a. wynika bowiem, że dowód zapłaty nie może budzić wątpliwości co do jego przeznaczenia.

Ustawa egzekucyjna wskazuje, kto może dokonać zapłaty na poczet zaległości.
Jak zatem zachowa się organ egzekucyjny w sytuacji, gdy inny podmiot wpłaci na konto organu egzekucyjnego kwotę wyższą, niż 5000 zł.?

Powinien zwrócić wpłatę na rachunek wpłacającego. Oczywiście o ile wpłacający nie ma własnych zaległości. Może się jednak zdarzyć, że organ egzekucyjny zaliczy wpłatę na poczet zaległości zobowiązanego. Taka wpłata jest kusząca dla egzekutora z uwagi na wynagrodzenie prowizyjne.

Czy w każdym przypadku wpłata przekraczająca 5.000 zł powinna być zwrócona na rachunek wpłacającego?

W postępowaniu egzekucyjnym w administracji często dochodzi do sytuacji, w której egzekucja z majątku zobowiązanego odbywa się na podstawie kilku tytułów wykonawczych. W tej sytuacji organ egzekucyjny mógłby rozbić wpłatę tak, by na każdym tytule wykonawczym jej wysokość nie przekraczała 5000 zł.
Czy organ egzekucyjny postąpiłby prawidłowo?
Na to pytanie nie potrafimy odpowiedzieć. Nie odpowiemy również, czy zgodne z przepisami prawa będzie rozbicie kwoty wyższej niż 5000 zł. na kilka oddzielnych przelewów, tak by organ egzekucyjny mógł zaliczyć je na zaległości zobowiązanego.

Art. 71ca ustawy egzekucyjnej jest stosunkowo "świeżym" przepisem. Sądy administracyjne nie wypowiadały się jeszcze w przedmiocie poruszanych przez nas kwestii.

Można wyobrazić sobie sytuację, w której inny podmiot wpłaci w imieniu zobowiązanego na rachunek organu egzekucyjnego kwotę wyższą, niż 5000 zł. a następnie będzie domagał się jej zwrotu.

Czy takie działanie ma sens? Egzekucja z majątku zobowiązanego zakończyła się z chwilą zaliczenia wpłaty innego podmiotu na zaległości zobowiązanego. W przypadku wykazania, że zaliczenie wpłaty nastąpiło z naruszeniem prawa, sytuacja zobowiązanego powinna wrócić do stanu prawnego sprzed zaliczenia wpłaty. Tyle tylko, że w tym czasie zaległości zobowiązanego mogły się przedawnić.

Czy inny podmiot może domagać się, od organu egzekucyjnego, zwrotu omyłkowo wpłaconej kwoty?

Odpowiedzi należałoby szukać w przepisach Kodeksu cywilnego o bezpodstawnym wzbogaceniu.

Zgodnie z art. 410 § 2 k.c.
Świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

Organ egzekucyjny, jako kontrargument, może powołać art. 407 k.c.:

Jeżeli ten, kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, rozporządził korzyścią na rzecz osoby trzeciej bezpłatnie, obowiązek wydania korzyści przechodzi na tę osobę trzecią.

W tej sytuacji nie można pominąć art. 409 k.c.

Obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa, jeżeli ten, kto korzyść uzyskał, zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony, chyba że wyzbywając się korzyści lub zużywając ją powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu.

Nie ulega wątpliwości, że organ egzekucyjny rozliczając wpłatę innego podmiotu na poczet zaległości zobowiązanego wiedział, że narusza przepis art. 71 ca § 1 pkt 5 ustawy egzekucyjnej. Tym samym, zgodnie z powołanymi przepisami powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu tej wpłaty.

Kiedy przedawni się roszczenie o zwrot świadczenia nienależnego?

Odpowiemy cytatem z wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 18 sierpnia 2017 r. nr I ACa 122/17

Świadczenie nienależne ma charakter bezterminowy. Zgodnie z art. 455 k.c. jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony i nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Dla rozpoczęcia biegu terminu przedawnienia nie ma znaczenia, kiedy wierzyciel dowiedział się o tym, że świadczenie było nienależne, ani kiedy rzeczywiście wezwał dłużnika do zwrotu nienależnego świadczenia. Bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się w chwili określonej w art. 120 § 1 k.c. zdanie drugie, czyli od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie. W przypadku świadczenia nienależnego, tym najwcześniejszym możliwym terminem jest data świadczenia.

Gdzie dochodzić swoich praw o zwrot świadczenia nienależnego?

Zdaniem Sądu Najwyższego nie ma przeszkód dla żądania zwrotu nienależnych świadczeń o charakterze publicznoprawnym, dla których podstawę materialną stanowią przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu się (art. 410 § 2 k.c.)

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 listopada 2016 r. nr I CSK 798/15

• Kompetencje sądów cywilnych i administracyjnych skonstruowane są na zasadzie ich rozdzielenia, a jedynie w sytuacjach objętych regulacją art. 1991 k.p.c. sąd cywilny może rozstrzygnąć sprawę, do rozpoznania której właściwy jest organ administracji publicznej lub sąd administracyjny. Przyjęte rozwiązanie zapobiega powstaniu pozytywnego sporu kompetencyjnego między sądami cywilnymi i administracyjnymi.
• Ogólne przesłanki bezpodstawnego wzbogacenia należy rozumieć specyficznie w przypadku nienależnego świadczenia, a sam fakt spełnienia nienależnego świadczenia uzasadnia roszczenie kondykcyjne. W konsekwencji nie ma potrzeby ustalania, czy i w jakim zakresie spełnione świadczenie wzbogaciło osobę na rzecz, której świadczenie zostało spełnione i czy majątek spełniającego świadczenie uległ zmniejszeniu.
   

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 września 2018 r. I CSK 575/17

Spełnienie świadczenia nienależnego nie zawsze skutkuje obowiązkiem jego zwrotu, co wynika z art. 411 k.c. Według art. 411 pkt 1 k.c., nie można żądać zwrotu świadczenia, jeżeli spełniający świadczenie wiedział, że nie był do świadczenia zobowiązany, chyba że spełnienie świadczenia nastąpiło z zastrzeżeniem zwrotu albo w celu uniknięcia przymusu lub w wykonaniu nieważnej czynności prawnej. Jak wynika z tego przepisu, wiedza spełniającego świadczenie o tym, że nie był on do świadczenia zobowiązany, nie zawsze uchyla obowiązek zwrotu nienależnego świadczenia. Dotyczy to m.in. sytuacji, w której spełnienie świadczenia nastąpiło na podstawie nieważnej czynności prawnej. Ocena więc, czy zachodzą przesłanki wyłączające na podstawie art. 411 pkt 1 k.c. obowiązek zwrotu spełnionego świadczenia, musi być poprzedzona ustaleniem, z którą postacią nienależnego świadczenia - według kwalifikacji zawartej w art. 410 § 2 k.c. - wiąże się dochodzone roszczenie. Jeżeli bowiem podstawą prawną świadczenia była nieważna czynność prawna, która nie stała się ważna mimo spełnienia świadczenia, to wiedza spełniającego świadczenie, że nie był do świadczenia zobowiązany, nie zwalnia odbiorcy świadczenia od jego zwrotu. W przeciwnym wypadku dochodziłoby bowiem do sanacji spełnienia świadczenia na podstawie nieważnej czynności prawnej.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 września 2018 r. I CSK 575/17

Jeżeli podstawą prawną świadczenia była nieważna czynność prawna, która nie stała się ważna mimo spełnienia świadczenia, wiedza spełniającego świadczenie, że nie był do świadczenia zobowiązany, nie zwalnia odbiorcy świadczenia z obowiązku jego zwrotu.

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 26 kwietnia 2019 r. nr I AGa 281/18

Według art. 410 § 2 k.c. zwrotu nienależnego świadczenia może żądać, po pierwsze, ten, kto spełnił świadczenie, a nie był do tego w ogóle zobowiązany albo był zobowiązany wobec innej osoby niż ta, której świadczył. Chodzi tu więc o wszelkie sytuacje, w których świadczenie następuje przy nieistnieniu stosunku zobowiązaniowego (a w konsekwencji również przy nieistnieniu czynności prawnej kreującej stosunek zobowiązaniowy), z którego miałoby ono wynikać, a także w sytuacjach, w których świadczenie jest wyższe niż powinno być na gruncie istniejącego stosunku zobowiązaniowego.

Wspomnieliśmy o związkach partnerskich.

Może się zdarzyć, że osoba wspólnie z nami zamieszkała, będzie chciała uregulować nasze zadłużenie. Mimo jej dobrej woli, przy prawidłowym zachowaniu komórki egzekucyjnej, wpłata kwoty wyższej, niż 5000 zł. zostanie zwrócona na rachunek wpłacającego.

Na zakończenie warto dodać, że przepisy art. 71ca u.p.e.a. stosuje się również do zapłaty wierzycielowi należności pieniężnej, odsetek z tytułu niezapłacenia jej w terminie i kosztów upomnienia.

Potrzebujesz ochrony w postępowaniu egzekucyjnym w administracji?

Napisz do nas na kontakt@egzekutywni.pl

Bezpiecznej egzekucji życzy zespół egzekutywni.pl

Kontakt z autorem: +48 794 960 221

Może to Cię zainteresuje?

Czy wiesz, że...

Inny podmiot może wpłacić w imieniu zobowiązanego należność nie wyższą niż 5000 zł

Konsekwencje nieprawidłowo rozliczonej wpłaty w imieniu zobowiązanego poniesie organ egzekucyjny.

Od wpłaty własnej zobowiązanego organ egzekucyjny naliczy koszty egzekucyjne w wysokości 5%

© Copyright by egzekutywni.pl

Serwis informacyjny z zakresu egzekucji administracyjnej. Publikacje nie mogą być traktowane jako czynności doradztwa podatkowego.