Słownik pojęć egzekucyjnych

Artykuł został zaktualizowany pod kątem ustawie z dnia 11 września 2019 r. o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz niektórych innych ustaw, która weszła w życie z dniem 30 lipca 2020 r.

Tematyka serwisu egzekutywni.pl skupia się na egzekucji należności pieniężnych w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym. 

Podstawowym aktem normującym egzekucję należności pieniężnych jest ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (dalej u.p.e.a. lub ustawa egzekucyjna)

Adresatem ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji są niewątpliwie organy egzekucyjne. Ustawa szczegółowo określa sposób prowadzenia egzekucji począwszy od wszczęcia aż do jej zakończenia. 
Z ustawy egzekucyjnej musi również korzystać wierzyciel administracyjny. Musi albowiem dochodzenie należności budżetowych jest przymusowe.
Ostatnią grupą dla której znajomość ustawy egzekucyjnej jest konieczna są zobowiązani i (w niektórych przypadkach) osoby trzecie. Postępowanie egzekucyjne jest wysoce sformalizowane. Z tego też powodu zobowiązany musi jasno określić czego oczekuje od organu egzekucyjnego. Brak powołania podstawy prawnej spowoduje, że nadawca pisma zostanie wezwany do jego uzupełnienia.

Mimo szeroko zakrojonej akcji Krajowej Administracji Skarbowej promującej uproszczenie języka urzędowego terminologia używana w ustawie egzekucyjnej może wprowadzić w błąd osoby nie mające wcześniej styczności z postępowaniem egzekucyjnym.

Znakomitym tego przykładem jest zajęcie wierzytelności pieniężnych skierowane do dłużnika zajętej wierzytelności. Już sama nazwa dłużnik zajętej wierzytelności budzi niepokój u adresata pisma. Dodatkowo wskazana w zawiadomieniu o zajęciu kwota dochodzonych należności często bywa wielokrotnie wyższa od należności jaką miał zapłacić dłużnik zajętej wierzytelności zobowiązanemu.

Na szczęście, w art. 1a ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji znajdziemy słownik pojęć, którymi ustawa się posługuje.

Na użytek serwisu egzekutywni.pl wymienić trzeba:

Biegły Skarbowy  

Rzeczoznawca majątkowy wpisany na listę biegłych skarbowych. Zgodnie z art. 67b u.p.e.a. organ egzekucyjny zwraca się do biegłego skarbowego o oszacowanie wartości zajętej ruchomości lub prawa majątkowego. W ograniczonym zakresie, uprawnienia do oszacowania majątku przyznano również pracownikowi obsługującemu organ egzekucyjny – art. 99 u.p.e.a.

Czynność egzekucyjna

Podejmowane przez organ egzekucyjny lub egzekutora działania zmierzające do zastosowania lub zrealizowania środka egzekucyjnego. Nie każde działanie organu egzekucyjnego lub egzekutora będzie czynnością egzekucyjną. Zgodnie z przyjętym orzecznictwem sądowym, czynnościami egzekucyjnymi nie jest m.in.:

• postanowienie w sprawie zawieszenia postępowania egzekucyjnego,

• postanowienie w sprawie umorzenia postępowania egzekucyjnego,

• doręczenie zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego,

• pobranie opłaty komorniczej,

• zawiadomienie o zmianie wysokości zajęcia,

• zajęcie zabezpieczające dokonane na podstawie zarządzenia zabezpieczenia,

• postanowienie w sprawie wyłączenia rzeczy, bądź praw majątkowych spod egzekucji,

• aktualizacja tytułu wykonawczego.

Na czynność egzekucyjną zobowiązanemu przysługuje skarga – art. 54 u.p.e.a.
Czynność egzekucyjna bywa mylona ze środkiem egzekucyjnym. Te podobne językowo zwroty implikują różne konsekwencje prawne. Doskonale to widać kontekście przerwania biegu terminu przedawnienia. Niektóre ustawy, np. Ordynacja podatkowa, wskazują na środek egzekucyjny jako warunek przerwania biegu terminu przedawnienia, innym zaś (ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych UFG) wystarczy sama czynność egzekucyjna.

Dłużnik zajętej wierzytelności

Podmiot na którym ciąży obowiązek realizacji na rzecz zobowiązanego świadczenia o charakterze pieniężnym lub majątkowym. Dłużnikiem zajętej wierzytelności jest: bank, pracodawca, oraz inne podmioty realizujące zajęcie wierzytelności.

Egzekutor

Pracownik organu egzekucyjnego uprawniony do dokonywania czynności egzekucyjnych w ramach realizacji obowiązków o charakterze pieniężnym i niepieniężnym. Egzekutor posiada szersze uprawnienia od poborcy skarbowego, który może prowadzić egzekucję obowiązków pieniężnych. Funkcję egzekutora może pełnić tylko pracownik organu egzekucyjnego.

Jednolity tytuł wykonawczy

Dokument państwa członkowskiego Unii Europejskiej uprawniający do wszczęcia postępowania egzekucyjnego.

Nieruchomość

Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji pod tym pojęciem rozumie również spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego oraz prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej. Za nieruchomość uznano również statek morski.

Opłata komornicza

Opłata pobierana przez organ egzekucyjny od wierzyciela. Opłata komornicza wynosi 5% i jest liczona od wysokości wyegzekwowanej kwoty oraz od kwoty przekazanej wierzycielowi przez zobowiązanego, jeżeli jej przekazanie nastąpiło wskutek działań organu egzekucyjnego. Regulacje dotyczące opłaty komorniczej znajdują się w art. 66 u.p.e.a.

Opłata za wydatki i czynności egzekucyjne

Opłata pobierana za czynności egzekucyjne.
20 lutego 2021 r. koszty egzekucyjne zostały gruntownie przemodelowane. W skład kosztów egzekucyjnych wchodzi opłata manipulacyjna oraz opłata egzekucyjna.
Opłata manipulacyjna wynosi 40 zł. lub 100 zł. od każdego tytułu wykonawczego.
Opłata egzekucyjna naliczana jest procentowo i wynosi 10% wyegzekwowanych środków pieniężnych. W przypadku samodzielnie dokonanej przez zobowiązanego wpłaty opłata egzekucyjna zostaje zmniejszona do 5%. 
Wprowadzone w ustawie egzekucyjnej zmiany określają również górną granicę kosztów. Ich maksymalna wartość nie może przekroczyć 40.000 zł.
Poza opłatami za czynności egzekucyjne organ egzekucyjny może obciążyć zobowiązanego wydatkami egzekucyjnymi, np. kosztem korespondencji, kosztem dojazdu do zobowiązanego.

Organ egzekucyjny

Organ uprawniony do stosowania środków egzekucyjnych, oraz do zabezpieczania wykonania obowiązków o charakterze pieniężnym i niepieniężnym. Postępowanie egzekucyjne nie może być prowadzone przez kilka organów egzekucyjnych jednocześnie. Zasady ustalania organu właściwego miejscowo do prowadzenia egzekucji reguluje art 22 u.p.e.a. Organ egzekucyjny, chcąc przeprowadzić egzekucję z majątku znajdującego się poza obszarem jego działania zwraca się z wnioskiem do organu rekwizycyjnego o przeprowadzenie egzekucji z tego majątku.

Organ rekwizycyjny

Organ egzekucyjny właściwy miejscowo do przeprowadzenia czynności egzekucyjnych. Organ rekwizycyjny nie wszczyna kolejnego postępowania egzekucyjnego. Jego rola ogranicza się do wykonania czynności egzekucyjnych w zakresie wskazanym w zleceniu rekwizycyjnym.

Państwo członkowskie

Państwo będące członkiem Unii Europejskiej.

Państwo trzecie

Państwo niebędące członkiem Unii Europejskiej.

Poborca skarbowy

Pracownik organu egzekucyjnego uprawniony do dokonywania czynności egzekucyjnych w egzekucji obowiązków o charakterze niepieniężnym. Jako że poborca skarbowy posiada węższy zakres uprawnień niż egzekutor, urzędy skarbowe odchodzą od powoływania na to stanowisko pracowników organu egzekucyjnego.

Pracodawca

Podmiot wypłacający wynagrodzenie, jak również inne świadczenia związane z pracą lub wykonywaną na podstawie stosunku pracy funkcją. Zgodnie z art. 1a pkt 10 u.p.e.a. pracodawcą może być również podmiot wypłacający okresowe świadczenia pieniężne na innej podstawie niż umowa o pracę. Porównując powołany powyżej przepis z definicją pracodawcy zawartą w Kodeksie pracy, trzeba wskazać że ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji znacznie szerzej traktuje pojęcie pracodawcy. Za pracodawcę może zostać uznany podmiot cyklicznie zawierający umowę zlecenia, czy też umowę o dzieło.

Środek egzekucyjny w egzekucji należności pieniężnych

Egzekucji należności pieniężnych poświęcony został Dział II ustawy egzekucyjnej (art. 67 u.p.e.a. i kolejne). Wymienione tam środki egzekucyjne teoretycznie stanowią katalog zamknięty, co oznacza, że organ egzekucyjny nie może stosować innych środków egzekucyjnych, niż wymienione w ustawie. Ustawodawca świadomie pozostawił jednak przestrzeń dla nienazwanych jeszcze praw majątkowych poprzez dodanie art. 96l tj. egzekucji z pozostałych praw majątkowych.
Pozostałe środki egzekucyjne stosowane w egzekucji należności pieniężnych to:

• egzekucja z pieniędzy,
• egzekucja z wynagrodzenia za pracę,
• egzekucja ze świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego oraz ubezpieczenia społecznego,
• egzekucja z renty socjalnej,
• egzekucja z rachunków bankowych,
• egzekucja z innych wierzytelności pieniężnych,
• egzekucja z praw z instrumentów finansowych,
• egzekucja z papierów wartościowych,
• egzekucja z weksla,
• egzekucja z autorskich praw majątkowych,
• egzekucja z udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością,
• egzekucja z ruchomości oraz egzekucja z nieruchomości.

Środek egzekucyjny w egzekucji obowiązków niepieniężnych

W postępowaniu egzekucyjnym dotyczącym obowiązków o charakterze niepieniężnym organ egzekucyjny stosuje środki egzekucyjne w postaci:

• grzywny w celu przymuszenia,
• wykonania zastępczego,
• odebrania rzeczy ruchomej,
• odebranie nieruchomości,
• opróżnienie lokali i innych pomieszczeń,
• przymusu bezpośredniego.

Celem stosowania środków egzekucyjnych w egzekucji obowiązków niepieniężnych jest wyegzekwowanie poleceń bez potrzeby wystawiania tytułu wykonawczego. Jest to tzw. uproszczony tryb stosowania przymusu egzekucyjnego stosowany w sytuacji pojawienia się niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia ludzkiego, lub ze względu na ogólnie pojęty interes społeczny.

Wierzyciel

Podmiot uprawniony do żądania wykonania lub zabezpieczenia obowiązku. Rola wierzyciela w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym różni się od roli wierzyciela występującego w egzekucji sądowej. Zasadniczą różnicę stanowi adresat dochodzonej wierzytelności. W sądowym postępowaniu egzekucyjnym jest nim osoba fizyczna lub prawna wymieniona w tytule wykonawczym. W administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym, niezależnie od wierzyciela uprawnionego do dochodzenia należności, końcowym beneficjentem pozostaje Skarb Państwa lub Jednostka Samorządu Terytorialnego.

Właściwy organ jednostki samorządu terytorialnego

Wójt, burmistrz, prezydent miasta, starosta lub marszałek województwa.

Wstrzymanie czynności egzekucyjnych

Wstrzymanie wykonania środków egzekucyjnych, które nie powoduje uchylenia czynności egzekucyjnych. W przypadku, gdy czynności egzekucyjne zostaną wstrzymane do jednego, lub kilku środków egzekucyjnych, organ egzekucyjny może wykonywać inne czynności egzekucyjne.

Wstrzymanie postępowania egzekucyjnego

Wstrzymanie wykonania, oraz niepodejmowanie nowych środków egzekucyjnych. Wstrzymanie postępowania egzekucyjnego nie powoduje uchylenia czynności egzekucyjnych.

Wyłączenie spod egzekucji

Kto, nie będąc zobowiązanym, rości sobie prawa do rzeczy lub prawa majątkowego, z którego prowadzi się egzekucję administracyjną, może wystąpić do organu egzekucyjnego z żądaniem ich wyłączenia spod egzekucji, przedstawiając lub powołując dowody na poparcie swego żądania.
Wyłączenie spod egzekucji często jest mylone ze zwolnieniem spod egzekucji.

Wynagrodzenie

Wynagrodzenia, oraz niewyłączone spod egzekucji inne świadczenia pieniężne związane z pracą wykonywane na podstawie stosunku pracy oraz innej podstawie, jeżeli z tego tytułu zobowiązany cyklicznie otrzymuje świadczenia pieniężne. W art. 1a pkt 17 u.p.e.a. ustawodawca użył wyrażenia „okresowe świadczenia pieniężne” co oznacza, że wynagrodzeniem nie będzie świadczenie wypłacane jednorazowo. Do wynagrodzenia nie można również zaliczyć dochodów z opłat z tytułu umowy najmu które, choć wypłacane okresowo, nie stanowią wynagrodzenia związanego z pracą, lub na podstawie stosunku pracy.

Zajęcie egzekucyjne

Czynność organu egzekucyjnego w wyniku której organ egzekucyjny przejmuje prawa do rozporządzania składnikiem majątkowym zobowiązanego do wysokości zajęcia. Zajęcie egzekucyjne nie jest celem samym w sobie. Jest środkiem mającym doprowadzić do realizacji obowiązku objętego tytułem wykonawczym.

Zajęcie zabezpieczające

Czynność organu egzekucyjnego w wyniku której organ egzekucyjny przejmuje prawa do rozporządzania składnikiem majątkowym zobowiązanego do wysokości zabezpieczenia, ale nie doprowadza do przymusowego wykonania obowiązku.

Zobowiązany

Osoba fizyczna, osoba prawna albo jednostkę organizacyjna nieposiadającą osobowości prawnej która nie wykonała w terminie obowiązku o charakterze pieniężnym, lub obowiązku o charakterze niepieniężnym.
Zobowiązany, jako główny podmiot egzekucji administracyjnej kształtuje proces postępowania egzekucyjnego. Może poddać się egzekucji dobrowolnie, lub też pod przymusem. Śmierć zobowiązanego nie zawsze jest przesłanką do umorzenia postępowania egzekucyjnego. Dzieje się tak tylko w sytuacji gdy dochodzony obowiązek związany był ściśle z osobą zobowiązanego. W pozostałych przypadkach, z chwilą śmierci zobowiązanego, występuje przesłanka do zawieszenia postępowania egzekucyjnego do czasu przejścia obowiązku na spadkobierców.

Zwolnienie spod egzekucji

Odstąpienie od egzekucji z całości lub części składników majątkowych należących do zobowiązanego. Prawo do wystąpienia z wnioskiem o zwolnienie spod egzekucji przysługuje tylko zobowiązanemu.
Zwolnienie spod egzekucji często jest mylone z wyłączeniem spod egzekucji.

Potrzebujesz więcej informacji z zakresu egzekucji administracyjnej?

Napisz do nas na kontakt@egzekutywni.pl

Bezpiecznej egzekucji życzy zespół egzekutywni.pl

Kontakt z autorem: +48 794 960 221

Może to Cię zainteresuje?

Czy wiesz, że...

Warunkiem wszczęcia egzekucji jest prawidłowe doręczenie zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego.

Występujące w ustawach wyrażenia "środek egzekucyjny" oraz "czynności egzekucyjne" nie są tożsame znaczeniowo.

Dotychczas było przepisów ustalających maksymalną wysokość kosztów egzekucyjnych. Sytuacja się zmieniła od 20 lutego 2021 r.

© Copyright by egzekutywni.pl

Serwis informacyjny z zakresu egzekucji administracyjnej. Publikacje nie mogą być traktowane jako czynności doradztwa podatkowego.