Skutki zajęcia nadpłaty w podatku dochodowym

Zdarza się taki dzień w roku, w którym role się odwracają i to nie MY ale NAM urząd skarbowy jest coś winien.

Zeznanie o wysokości dochodów złożone, nadpłata w podatku rozdysponowana i…?

Zamiast wpływu na konto, otrzymujemy pocztą zawiadomienie o zajęciu innej wierzytelności pieniężnej.

Okazuje się, że mamy coś na sumieniu. Coś o czym dawno zapomnieliśmy, ale urząd skarbowy pamięta. Może to być mandat karny, opłata za postój w strefie płatnego parkowania, abonament radiowo-telewizyjny, opłata za pobyt w policyjnej izbie zatrzymań celem wytrzeźwienia, podatek od nieruchomości...

Czy urząd skarbowy w każdym przypadku może zająć naszą nadpłatę w podatku dochodowym? czy wspólne zeznanie podatkowe uchroni nas przed zajęciem?

Zajęcie innej wierzytelności pieniężnej, w tym nadpłaty w podatku dochodowym od osób fizycznych, unormowane zostało w art. 89a § 1 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (dalej u.p.e.a.).

 Z przepisu wynika, że zajęcie obejmuje również wierzytelności przyszłe, powstałe w ciągu roku od dokonania zajęcia, oraz że zawiadomienie o zajęciu powinno być sporządzone i doręczone z użyciem środków komunikacji elektronicznej. Przepis ten nie definiuje pojęcia nadpłaty, oraz sposobu jej zaliczenia. Odsyła nas w tej kwestii do Rozdziału IX Ordynacji podatkowej (dalej Op.) zatytułowanej Nadpłata.

Zgodnie z art. 76 § 1 Op. nadpłaty wraz z ich oprocentowaniem podlegają zaliczeniu z urzędu na poczet zaległości podatkowych a w razie ich braku podlegają zwrotowi z urzędu. Z kolei art. 76 § 2a Op. wskazuje nam kolejność działań, z których wynika, że w razie zajęcia wierzytelności z tytułu nadpłaty podatku jej zaliczenie na poczet zaległości podatkowych oraz bieżących zobowiązań podatkowych ma pierwszeństwo przed realizacją zajęcia.

Oznacza to, że w przypadku egzekucji prowadzonej na podstawie tytułów wykonawczych wystawionych przez organ podatkowy, zajęcie wierzytelności z tytułu nadpłaty lub zwrotu podatku nie może być skuteczne, a co za tym idzie uznane jako środek egzekucyjny przerywający bieg terminu przedawnienia.

Nadpłata zostanie zaliczona na poczet zaległości podatkowych z pominięciem organu egzekucyjnego.

Inaczej sytuacja wygląda w przypadku egzekucji prowadzonej na podstawie tytułów wykonawczych obejmujących zobowiązania inne, niż podatkowe.

W takim stanie rzeczy zajęcie nadpłaty lub zwrotu podatku jest efektywnym środkiem egzekucyjnym.

Wracając do cytowanego art. 76 § 2a Op. należy podkreślić, że obowiązuje on od 8 września 2016 r. Jego dodanie było związane z koniecznością uregulowania przypadków zajęć nadpłat przez komorników sądowych, którzy wykorzystując własne przepisy egzekucyjne często stosowali ten środek egzekucyjny. Brak spójnych regulacji powodował, iż mimo zaległości podatkowych, naczelnicy urzędów w pierwszej kolejności realizowali zajęcia komornicze. Doprowadzało to do sytuacji, w której nadpłaty w podatku dochodowym pokrywały należności niepodatkowe. Teraz Ordynacja podatkowa definiuje kolejność działań wskazując, że z nadpłaty najpierw pokrywane są zaległości podatkowe oraz bieżące zobowiązania podatkowe.

Dalsze regulacje dotyczące nadpłaty lub zwrotu w podatku dochodowym miały miejsce stosunkowo niedawno.

Z dniem 30 lipca 2020 r. weszły w życie przepisy zawarte w ustawie z dnia 11 września 2019 r. o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz niektórych innych ustaw. Dodano do art.  89a u.p.e.a. przepisy szczególne, normujące sposób postępowania organu podatkowego w sytuacji wystąpienia zbiegu egzekucji do tego środka egzekucyjnego. 

Zamiarem ustawodawcy było uproszczenie procedury zbiegów egzekucji w przypadku "małych" nadpłat, których jest najwięcej. Korzyści dla potencjalnego wierzyciela w takich sytuacjach nie są proporcjonalne do  obciążenia pracą organów podatkowych. I tak, zgodnie z art. 89a § 2b W przypadku zajęcia wierzytelności z tytułu nadpłaty lub zwrotu podatku w wysokości nie wyższej niż 100 zł przez więcej niż jeden organ egzekucyjny nie stosuje się przepisów ogólnych dotyczących zbiegu egzekucji.

Zgodnie z uproszczoną procedurą, dłużnik zajętej wierzytelności przekazuje środki pieniężne na pokrycie egzekwowanej należności pieniężnej, odsetek z tytułu niezapłacenia jej w terminie, kosztów upomnienia i kosztów egzekucyjnych organowi egzekucyjnemu, który jako pierwszy dokonał zajęcia, a w razie niemożności ustalenia tego pierwszeństwa – organowi egzekucyjnemu, który dokonał zajęcia na poczet należności w wyższej kwocie.
Pozostałe środki pieniężne dłużnik zajętej wierzytelności przekazuje organowi egzekucyjnemu, który jako kolejny dokonał zajęcia nadpłaty lub zwrotu podatku, a w razie niemożności ustalenia kolejności – organowi, który dokonał zajęcia na poczet należności w wyższej kwocie, aż do całkowitego rozliczenia wierzytelności z tytułu nadpłaty lub zwrotu podatku.

Jeśli zaś chodzi o poruszoną na początku artykułu kwestię dotyczącą wspólnego zeznania podatkowego, warto zapoznać się z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 27.03.2014 r. nr II FSK 979/12 którego sentencja brzmi:

brak podstaw prawnych, aby wspólną nadpłatę małżonków przekazać na poczet długu jednego z nich.

Podsumowując:

W przypadku wspólnego zeznania podatkowego, w sytuacji gdy jeden ze współmałżonków posiada zaległości dochodzone przez komornika sądowego, lub w oparciu o tytuły wykonawcze innych, niż naczelnik urzędu skarbowego wierzycieli, zajęcie nadpłaty będzie skuteczne tylko w przypadku, gdy przeciwko współmałżonkowi nadano klauzulę wykonalności, lub wystawiono tytuł wykonawczy na oboje małżonków.

UWAGA

Część artykułu dotycząca zajęcia wspólnej nadpłaty małżonków jest nieaktualna - Naczelny Sąd Administracyjny postanowił zmienić zdanie w tej kwestii ;)

Aktualny stan prawny prezentujemy w artykule:

Urząd skarbowy zajmie wspólną nadpłatę małżonków 

Chcesz wiedzieć więcej? 

Napisz do nas na kontakt@egzekutywni.pl

Bezpiecznej egzekucji życzy zespół egzekutywni.pl

Kontakt z autorem: +48 794 960 221

Może to Cię zainteresuje?

Czy wiesz, że...

Zajęcie nadpłaty w podatku dochodowym zaliczane jest się do grupy zajęć "innych wierzytelności pieniężnych"    normowanych przepisami ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Wspólne zeznanie podatkowe już nie uchroni nas przed zajęciem nadpłaty na poczet mandatu wystawionego na jednego z małżonków.

Administracyjny organ egzekucyjny nie może zająć nadpłaty w podatku na poczet  zaległości podatkowych. Taka czynność nie spowoduje też przerwania biegu terminu przedawnienia.

© Copyright by egzekutywni.pl

Serwis informacyjny z zakresu egzekucji administracyjnej. Publikacje nie mogą być traktowane jako czynności doradztwa podatkowego.