Powtórne zajęcie rachunku bankowego

Czy urząd skarbowy może powtórnie zająć rachunek bankowy na tą samą zaległość?

W pewnych sytuacjach tak.

Celem takiego działania nie będzie chęć przeprowadzenia skutecznej egzekucji, lecz przerwanie biegu terminu przedawnienia zobowiązań podatkowych.

Przypadek Pana Egzekutywnego

Pan Egzekutywny zalega z podatkami.
Wierzyciel wystawił tytuł wykonawczy na podstawie którego organ egzekucyjny zajął rachunek w banku X.
Rachunek nie wykazywał obrotów.
Organ egzekucyjny stwierdził bezskuteczność egzekucji, umorzył postępowanie egzekucyjne i uchylił zajęcie rachunku bankowego.

Po pewnym czasie wierzyciel ponownie wystawił tytuł wykonawczy na tą samą zaległość.
Organ egzekucyjny, na podstawie „nowego” tytułu wykonawczego po raz kolejny zajął ten sam rachunek bankowy.
Na rachunku nadal nie było środków pieniężnych, toteż bank nie przystąpił do realizacji zajęcia.

Co się zmieniło w sytuacji prawnej pana Egzekutywnego?

Urząd skarbowy uznał, że doszło do przerwania biegu terminu przedawnienia. Zobowiązanie pana Egzekutywnego przedawnieni się za kolejne 5 lat.

Opisany przypadek był opiniowany przez Ministerstwo Finansów. Nasza redakcja nie do końca zgadza się ze stanowiskiem MF w kwestii uznania ponownego zajęcia rachunku bankowego za środek przerywający bieg terminu przedawnienia.

Trochę teorii

Postępowanie egzekucyjne prowadzone jest z wniosku wierzyciela na podstawie tytułu wykonawczego.
Wierzyciel w tytule wykonawczym musi wskazać przepis na podstawie którego dochodzi swoich należności.
W przypadku zobowiązań podatkowych jest to ustawa Ordynacja podatkowa (dalej Op). Ustawa reguluje również terminy przedawnień zobowiązań podatkowych.

Zgodnie z art. 70 Op zobowiązania podatkowe przedawniają się z upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Bieg terminu przedawnienia zostaje przerwany wskutek zastosowania środka egzekucyjnego, o którym podatnik został zawiadomiony. Po przerwaniu biegu terminu przedawnienia biegnie on na nowo od dnia następującego po dniu, w którym zastosowano środek egzekucyjny.

Więcej o aktach normatywnych w egzekucji administracyjnej

Zasady egzekucji należności pieniężnych reguluje Dział II ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (dalej u.p.e.a.).

Zgodnie z art. 67 § 1 u.p.e.a. podstawę zastosowania środków egzekucyjnych stanowi zawiadomienie o zajęciu prawa majątkowego zobowiązanego u dłużnika zajętej wierzytelności.

Środkiem egzekucyjnym jest m.in. egzekucja z rachunków bankowych.

Więcej o Egzekucji należności pieniężnych

Więcej o Egzekucji z rachunków bankowych

W przypadku Pana Egzekutywnego sporna jest data, do której wierzyciel może dochodzić należności.

Do prawidłowego ustalenia terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego potrzebna jest współpraca organu egzekucyjnego i wierzyciela.

Wierzyciel ma wiedzę o ewentualnych przerwach w terminie biegu przedawnienia (np. układ ratalny). Organ egzekucyjny wie natomiast o środkach egzekucyjnych, jakie stosował w trakcie prowadzonej egzekucji.

W praktyce wygląda to tak, że wierzyciel zwraca się do organu egzekucyjnego z wnioskiem o podanie dat zastosowanych środków egzekucyjnych.
To może być skomplikowane zadanie. W postępowaniach egzekucyjnych prowadzonych na podstawie znacznej ilości tytułów wykonawczych, wystawianych w różnych okresach czasu, zdarza się, że organ egzekucyjny kilkukrotnie zajmie rachunek bankowy w tym samym banku.

Powtórne zajęcie tego samego rachunku bankowego nie może być traktowane w kategorii środka przerywającego bieg terminu przedawnienia.

Cytując stanowisko Trybunału Konstytucyjnego (wyrok z 21 czerwca 2011 r. sygn. akt P26/10)

Przepis art. 70 § 4 o.p. umożliwia wielokrotne przerywanie biegu przedawnienia. Każdorazowe zastosowanie środka egzekucyjnego, o którym podatnik został powiadomiony, skutkuje bowiem przerwaniem biegu pięcioletniego terminu. Należy równocześnie dodać, że środki egzekucyjne, które przerywają bieg przedawnienia zobowiązań podatkowych muszą być środkami realnymi i prowadzić do zajęcia składników majątkowych pozostających w dyspozycji dłużnika. Ponadto w sytuacji, gdy organ podatkowy stosuje środek egzekucyjny w celu zaspokojenia należności podatkowej, przerywa on bieg przedawnienia jedynie na pięć lat. Do ponownego przerwania biegu przedawnienia konieczne jest zastosowanie kolejnego środka egzekucyjnego, skierowanego do innego składnika majątkowego dłużnika. Jeśli jednak dłużnik nie ma takiego majątku, zobowiązanie podatkowe, choćby niespełnione, wygaśnie.

Na przykładzie Pana Egzekutywnego wyraźnie widać, że orzecznictwo sądowe rozmija się z praktyka egzekucyjną.

Zdarza się, że organy egzekucyjne omyłkowo uznają powielone zajęcie za nowy środek egzekucyjny. Prawidłową ocenę sytuacji utrudniają same banki poprzez fuzje i przejęcia. Zmiana nazwy banku nie powinna mieć wpływu na utratę ważności samego zajęcia. Trudno jest jednak wymagać od egzekutora prowadzącego sprawę wiedzy z zakresu historii bankowości w Polsce.

W takiej sytuacji niezbędna jest samodzielna analiza akt egzekucyjnych.

Wracając do przypadku Pana Egzekutywnego

Organ egzekucyjny stwierdził bezskuteczność egzekucji, umorzył postępowanie egzekucyjne i uchylił zajęcie rachunku bankowego.

Umorzenie postępowania egzekucyjnego nie jest równoznaczne z umorzeniem zaległości podatkowej.

Co do zasady organ podatkowy nie umarza zaległości. Ordynacja podatkowa, co prawda, przewiduje taki rodzaj ulgi, jednak okoliczności sprawy muszą być szczególne.

Zwykle pozostaje zobowiązanemu oczekiwanie na przedawnienie zobowiązania.

W sprawie Pana Egzekutywnego wierzyciel ponownie wszczął egzekucję administracyjną

Zgodnie z art 61 u.p.e.a. wszczęcie ponownej egzekucji jest możliwe tylko w sytuacji wcześniejszego jej umorzenia z przyczyny określonej w art. 59 § 2 u.p.e.a. (bezskuteczność egzekucji). Ustawa jasno wskazuje, że ponowne wszczęcie egzekucji może nastąpić jedynie w sytuacji ustalenia przez wierzyciela majątku lub źródła dochodu zobowiązanego, z którego jest możliwe wyegzekwowanie środków pieniężnych przewyższających koszty egzekucyjne.

Podstawą ponownego wszczęcia egzekucji administracyjnej jest dotychczasowy tytuł wykonawczy albo dalszy tytuł wykonawczy. Do ponownego wszczęcia egzekucji stosuje się odpowiednio przepisy o wszczęciu egzekucji administracyjnej, z tym że zamiast odpisu tytułu wykonawczego zobowiązanemu doręcza się zawiadomienie organu egzekucyjnego o ponownym wszczęciu egzekucji administracyjnej.

Wyrok NSA z 19 marca 2019 r. nr II FSK 3581/1861

Przepis art. u.p.e.a. ogranicza powtórne wszczęcie postępowania egzekucyjnego, jeżeli jego umorzenie nastąpiło na podstawie art. 59 § 2 u.p.e.a. Dopiero jednak ujawnienie majątku lub źródła dochodu zobowiązanego przewyższających kwotę wydatków egzekucyjnych uprawnia do wszczęcia ponownej egzekucji. 

Wyrok WSA w Warszawie III SA/Wa 852/20

Odmienne są skutki umorzenia postępowania egzekucyjnego w związku ze stwierdzeniem, że w postępowaniu egzekucyjnym dotyczącym należności pieniężnej nie uzyska się kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne od skutków umorzenia postępowania w związku z uwzględnieniem zarzutu. Umorzenie postępowania z uwagi na wystąpienie przesłanki określonej w art. 59 § 1 pkt 2 u.p.e.a. (z racji tego, że obowiązek nie jest wymagalny, został umorzony lub wygasł z innego powodu albo jeżeli obowiązek nie istniał) w następstwie uwzględnienia stosownego zarzutu, skutkuje co do zasady uchyleniem dokonanych czynności egzekucyjnych, w szczególności zwrotem wyegzekwowanej kwoty. Skutek taki nie występuje w związku z umorzeniem postępowania w następstwie stwierdzenia, że w postępowaniu egzekucyjnym dotyczącym należności pieniężnej nie uzyska się kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne. W tym ostatnim przypadku nie ma mowy o wadliwości postępowania egzekucyjnego, zaś przesłanką umorzenia jest wyłącznie nieopłacalność ponoszenia środków publicznych na postępowanie, które nie zrealizuje swojego celu. Prawidłowość prowadzonej egzekucji nie zostaje zakwestionowana, zaś powrót do egzekucji jest możliwy w przypadku wystąpienia okoliczności, o której mowa w art. 61 u.p.e.a.

Z powyższych przepisów, popartych jednolitym orzecznictwem sadowym, jasno wynika, że ponowne wszczęcie egzekucji oparte jest na dotychczasowych tytułach wykonawczych.

Skoro we wcześniej prowadzonej egzekucji organ egzekucyjny zajął rachunek w banku X, następnie w wyniku umorzenia postępowania egzekucyjnego uchylił to zajęcie, może powtórnie zająć ten sam rachunek bankowy.

Nie można jednak w tej sytuacji traktować takiego zajęcia, jako nowego środka egzekucyjnego przerywającego bieg terminu przedawnienia.

Nie wyczerpaliśmy tematu? Potrzebujesz więcej informacji? 

Napisz do nas na kontakt@egzekutywni.pl

Bezpiecznej egzekucji życzy zespół egzekutywni.pl

Kontakt z autorem: +48 794 960 221

Może to Cię zainteresuje?

Czy wiesz, że...

Banki często się łączą i zmieniają nazwy. Jeżeli ktoś posiadał rachunek w WBK S.A. (przejęty przez Santander Bank) to zajęcie skierowane do banku przejmującego będzie zajęciem powielonym.

Do prawidłowego ustalenia terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego potrzebna jest współpraca organu egzekucyjnego i wierzyciela.

Warunkiem wszczęcia egzekucji jest prawidłowe doręczenie zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego.

© Copyright by egzekutywni.pl

Serwis informacyjny z zakresu egzekucji administracyjnej. Publikacje nie mogą być traktowane jako czynności doradztwa podatkowego.