Określenie kwoty nieprzekazanych wierzytelności

Mój kontrahent zalega z podatkami. Otrzymałem z urzędu skarbowego zajęcie wierzytelności wynikających z niezapłaconych faktur. Kontrahent domaga się zapłaty za wykonaną usługę twierdząc, że spłacił wszystkie zaległości w urzędzie skarbowym. Komu mam przelać zajętą wierzytelność? Jak można to sprawdzić?

Otrzymując z urzędu skarbowego zawiadomienie o zajęciu, stajemy się dłużnikiem zajętej wierzytelności. Dzieje się tak za sprawą ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (dalej u.p.e.a.).
Nasz kontrahent (wobec którego organ egzekucyjny prowadzi egzekucję administracyjną) jest zobowiązanym.
Określenia: „dłużnik zajętej wierzytelności” oraz „zobowiązany” mogą mylić. Musimy te pojęcia po prostu przyswoić.
Więcej na ten temat piszemy: słownik pojęć egzekucyjnych

Zajęcie wierzytelności pieniężnych

Zgodnie z art. 89 § 1 u.p.e.a.
organ egzekucyjny dokonuje zajęcia wierzytelności pieniężnej przez przesłanie do dłużnika zobowiązanego zawiadomienia o zajęciu wierzytelności pieniężnej zobowiązanego i jednocześnie wzywa dłużnika zajętej wierzytelności, aby należnej od niego kwoty do wysokości egzekwowanej należności wraz z odsetkami z tytułu niezapłacenia należności w terminie i kosztami egzekucyjnymi bez zgody organu egzekucyjnego nie uiszczał zobowiązanemu, lecz należną kwotę przekazał organowi egzekucyjnemu na pokrycie należności.

Zajęcie wierzytelności jest skuteczne z chwilą doręczenia dłużnikowi zajętej wierzytelności zawiadomienia o zajęciu.

Zwróćmy uwagę na kwotę wskazaną w zajęciu wierzytelności. Nie jest to nasze zobowiązanie wobec kontrahenta, tylko jego własna zaległość, dochodzona przez organ egzekucyjny na podstawie tytułu wykonawczego. Kierując do nas zajęcie wierzytelności urząd skarbowy nie ma pełnej wiedzy o naszych zobowiązaniach wobec kontrahenta.

Więcej o zajęciu wierzytelności pieniężnych

Płacić kontrahentowi czy organowi egzekucyjnemu?

Płacąc kontrahentowi sporo ryzykujemy.
Musimy założyć, że zajęcie wierzytelności jest nadal aktualne. Gdyby tak nie było, organ egzekucyjny zawiadomiłby nas o uchyleniu zajęcia.

Zapłata kontrahentowi może doprowadzić do wystawienia tytułu wykonawczego na dłużnika zajętej wierzytelności.

Wcześniej jednak organ organ egzekucyjny wyda postanowienie w sprawie określenia kwoty nieprzekazanych wierzytelności.
O tym za chwilę.

Czym jest zawiadomienie o uchyleniu zajęcia?

Zawiadomienie o uchyleniu zajęcia jest dokumentem zwalniającym nas z obowiązku realizacji zajęcie o konkretnym numerze czynności egzekucyjnej.

Organ egzekucyjny może wielokrotnie zajmować wierzytelności. Dzieje się tak w sytuacji, kiedy powstają kolejne zaległości i wierzyciel wystawia nowe tytuły wykonawcze. Zajęć wierzytelności może być kilka, każde z innym numerem czynności egzekucyjnej.
Zwróćmy uwagę, którą czynność uchyla organ egzekucyjny.

Jakie są konsekwencje niedoręczenia zajęcia dłużnikowi zajętej wierzytelności?

W naszej ocenie nie ma żadnych konsekwencji. Spotykaliśmy się jednak z naganną praktyką uznawania przez organ egzekucyjny tzw. fikcji doręczenia (doręczenie zastępcze z art. 44 kpa).

Organ egzekucyjny po zwrocie przez operatora pocztowego nieodebranej przesyłki powinien wysłać ją ponownie. W szczególnych przypadkach organ prowadzący sprawę może poprosić inny organ egzekucyjny (właściwy miejscowo dla dłużnika zajętej wierzytelności) o osobiste doręczenie przesyłki.

Zajęcie wierzytelności przyszłych

Zgodnie z art. 89 § 2 u.p.e.a. zajęcie wierzytelności z tytułu dostaw, robót i usług dotyczy również wierzytelności, które nie istniały w chwili zajęcia, a powstaną po dokonaniu zajęcia z tytułu tych dostaw, robót i usług.
Wierzytelności przyszłe są pojęciem dość plastycznym. Zdarza się organom egzekucyjnym traktować ten przepis dosłownie. Sądy administracyjne przyjęły dość jednolitą linię orzeczniczą:

Zajęcie przyszłych wierzytelności z tytułu dostaw, robót i usług jest konsekwencją zajęcia istniejącej wierzytelności (...) nie można prewencyjnie kierować zawiadomienia o zajęciu wierzytelności z tytułu dostaw, robót i usług. Jeżeli zatem skierowano zawiadomienie o zajęciu do podmiotu, wobec którego zobowiązanemu nie przysługuje w danym momencie wierzytelność z tytułu dostaw, robót i usług, to ewentualne przyszłe wierzytelności z tego tytułu nie będą mogły być zajęte na podstawie takiego zawiadomienia. Będzie wówczas - po powstaniu wierzytelności - konieczne ponowne zawiadomienie dłużnika zajętej wierzytelności o zajęciu tej wierzytelności. (Wyrok WSA z 11 grudnia 2018 nr I SA/Gd 1000/18)
Pisaliśmy na ten temat w artykule: gra-w-egzekucje-czyli-zajecie-wierzytelnosci-na-chybil-trafil

Oświadczenie dłużnika zajętej wierzytelności

W zawiadomieniu o zajęciu organ egzekucyjny wzywa dłużnika zajętej wierzytelności, aby w terminie 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia złożył oświadczenie dotyczące tego, czy:

• uznaje zajętą wierzytelność zobowiązanego,
• przekaże organowi egzekucyjnemu z zajętej wierzytelności kwoty na pokrycie należności lub z jakiego powodu odmawia tego przekazania,
• w jakim sądzie lub przed jakim organem toczy się albo toczyła się sprawa o zajętą wierzytelność.
   

Zbieg egzekucji - oświadczenie pozytywne dla organu egzekucyjnego

Informacja dłużnika zajętej wierzytelności o zbiegu egzekucji administracyjnych lub egzekucji administracyjnej z sądową może być powodem wstrzymania realizacji zajęcia. Dla organu egzekucyjnego informacja o zbiegu egzekucji jest oświadczeniem pozytywnym. Na podstawie takiego oświadczenia organ egzekucyjny uzna zajęcie wierzytelności za skuteczny środek egzekucyjny. W takiej sytuacji dojdzie do przerwania biegu terminu przedawnienia należności o charakterze podatkowym (podstawa prawna: art. 70 § 4 ustawy Ordynacja podatkowa)
Bieg terminu przedawnienia zostaje przerwany wskutek zastosowania środka egzekucyjnego, o którym podatnik został zawiadomiony. Po przerwaniu biegu terminu przedawnienia biegnie on na nowo od dnia następującego po dniu, w którym zastosowano środek egzekucyjny.

Zbieg egzekucji stawia dłużnika zajętej wierzytelności w dość kłopotliwej sytuacji. Na nim to spoczywa obowiązek ustalenia, który organ egzekucyjny przejmie łączne prowadzenie egzekucji z zajętej wierzytelności.
Więcej o zbiegu egzekucji

Jak organ egzekucyjny sprawdzi, czy mówimy prawdę?

Zdarza się, że dłużnik zajętej wierzytelności odmawia uznania zajęcia z uwagi na brak wierzytelności przysługujących zobowiązanemu a mimo to organ egzekucyjny wszczyna postępowanie wyjaśniające. Organ egzekucyjny zweryfikuje składane przez nas pliki JPK VAT pod kątem wystąpienia nowych transakcji z zobowiązanym. Jeżeli takie się pojawią możemy spodziewać się kontroli dłużnika zajętej wierzytelności.

Co nam grozi za złożenie fałszywego oświadczenia?

Złożenie fałszywego oświadczenia naraża nas na działania o charakterze represyjnym oraz odszkodowawczym. Działania te zwykle poprzedzone są kontrolą dłużnika zajętej wierzytelności. Do tego wątku za chwilę wrócimy.

Odpowiedzialność za wyrządzenie wierzycielowi z tego tytułu szkody

Odpowiedzialność odszkodowawcza to nic innego, jak obowiązek naprawienia szkody – uszczerbku powstałego w dobrach poszkodowanego przez inny inny podmiot – w naszym przypadku dłużnika zajętej wierzytelności. Regulacje prawne znajdziemy w przepisach Kodeksu cywilnego (art. 361 – 363, 415, 443, 471 kc)
Z artykułu 168a u.p.e.a. wynika, że prawo do dochodzenia odszkodowania z tego tytułu przysługuje wyłącznie wierzycielowi. Nie ma przepisów zmuszających wierzyciela do działania w tego typu przypadkach.

Odpowiedzialność porządkowa

Odpowiedzialność porządkowa uregulowana została w art. 168e § 1 u.p.e.a.

Na dłużnika zajętej wierzytelności, który nie wykonuje lub nienależycie wykonuje ciążące na nim obowiązki związane z egzekucją lub zabezpieczeniem wierzytelności lub prawa majątkowego, można nałożyć karę pieniężną do wysokości 3800 zł.

W przypadku kary regulowanej tym przepisem proszę zwrócić uwagę na zapis do wysokości 3800 zł. Oznacza on, że organ egzekucyjny musi przeprowadzić pełne postępowanie w sprawie nałożenia kary i wyczerpująco uzasadnić jej wysokość. Nie jest to proste zadanie.

Nim organ egzekucyjny wyda postanowienie w sprawie określenia kwoty nieprzekazanych wierzytelności otrzymamy kilka sygnałów, których nie warto ignorować.

Ponaglenie dłużnika zajętej wierzytelności

Pierwszym sygnałem będzie ponaglenie dłużnika zajętej wierzytelności. Organ egzekucyjny wyśle ponaglenie w przypadku braku odpowiedzi na zajęcie. Wcześniej upewni się, że otrzymaliśmy przesyłkę zawierającą zawiadomienie o zajęciu. Brak reakcji dłużnika zajętej wierzytelności na ponaglenie otwiera organowi egzekucyjnemu drogę do przeprowadzenia kontroli dłużnika zajętej wierzytelności.

Kontrola dłużnika zajętej wierzytelności

Zgodnie z art. 71a § 1 u.p.e.a. organy egzekucyjne uprawnione są do przeprowadzania u dłużników zajętej wierzytelności, z wyłączeniem banków, kontroli prawidłowości realizacji zastosowanego środka egzekucyjnego.
Czynności kontrolnych dokonuje się w obecności dłużnika zajętej wierzytelności lub osoby odpowiedzialnej za realizację zajęcia.
Osoba dokonująca czynności kontrolnych obowiązana jest okazać pisemne upoważnienie organu egzekucyjnego do dokonywania tych czynności. Kopię protokołu z czynności kontrolnych doręcza się dłużnikowi zajętej wierzytelności lub osobie odpowiedzialnej za realizację zajęcia. Jeżeli dłużnik zajętej wierzytelności nie zgadza się z ustaleniami zawartymi w protokole, może zgłosić niezwłocznie do protokołu odpowiednie wyjaśnienia lub zastrzeżenia albo w terminie 14 dni od dnia jego doręczenia przedłożyć je w formie pisemnej.

Nie jest to typowa kontrola podatkowa o której piszemy:

czynnosci-sprawdzajace-vs-kontrola-podatkowa

Różnica jest zasadnicza. Kontrolę dłużnika zajętej wierzytelności przeprowadza organ egzekucyjny w oparciu o przepisy ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji – nie mają w niej zastosowania przepisy ustawy Ordynacja podatkowa.

Celem kontroli jest ustalenie okoliczności czy dłużnik bezpodstawnie uchyla się od przekazania zajętej wierzytelności organowi egzekucyjnemu.

Czy za bezpodstawne uchylanie się od przekazania organowi egzekucyjnemu zajętej wierzytelności można uznać oświadczenie dłużnika zajętej wierzytelności, w którym informuje, że uznaje zajętą wierzytelność, lecz nie może przystąpić do jej realizacji z powodu własnych kłopotów finansowych?

Postanowienie w sprawie określenia kwoty nieprzekazanych wierzytelności

Cytując art. 71a § 9 u.pe.a.:
Jeżeli w wyniku kontroli stwierdzono, że dłużnik zajętej wierzytelności bezpodstawnie uchyla się od przekazania zajętej wierzytelności, albo części wierzytelności organowi egzekucyjnemu, organ ten wydaje postanowienie, w którym określa wysokość nieprzekazanej kwoty. Na postanowienie w sprawie wysokości nieprzekazanej kwoty przysługuje zażalenie.

Zdarza się, że organy egzekucyjne określają kwoty nieprzekazanych wierzytelności z pominięciem kontroli.

Mają do tego prawo - do wydania postanowienia w sprawie określenia kwoty nieprzekazanych wierzytelności kontrola dłużnika nie jest konieczna. Wystarczy, że organ egzekucyjny dysponuje dowodami, z których wynika, że dłużnik zajętej wierzytelności, po otrzymaniu zawiadomienia o zajęciu, spłacał wierzytelności kontrahentowi. Pominięcie kontroli dłużnika zajętej wierzytelności teoretycznie skraca organom egzekucyjnym czas postępowania. Z praktyki wynika, że zaskarżenie tak wydanego postanowienia w sprawie określenia kwot nieprzekazanych wierzytelności jest łatwiejsze dla strony odwołującej się.

Tytuł wykonawczy na dłużnika zajętej wierzytelności

Jeżeli dłużnik zajętej wierzytelności bezpodstawnie uchyla się od przekazania zajętej wierzytelności albo części wierzytelności organowi egzekucyjnemu, zajęta wierzytelność albo część wierzytelności może być ściągnięta od dłużnika zajętej wierzytelności w trybie egzekucji administracyjnej. Podstawą wystawienia tytułu wykonawczego jest postanowienie, o którym mowa w art. 71a § 9 u.p.e.a. Tytuł wykonawczy wystawia organ egzekucyjny, który dokonał u dłużnika zajętej wierzytelności zajęcia wierzytelności.

Więcej o tytule wykonawczym

W ten sposób dłużnik zajętej wierzytelności staje się zobowiązanym w postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Warto pamiętać, że otrzymując tytuł wykonawczy przysługują nam takie same środki ochrony zobowiązanego, jak w przypadku tytułów wykonawczych wystawianych przez komórki wierzycielskie.

O dłużniku zajętej wierzytelności piszemy również w artykule:

Jak dobrze wypaść w roli dłużnika zajętej wierzytelności?

Kłopoty z zajęciem wierzytelności?

Napisz do nas na kontakt@egzekutywni.pl

Bezpiecznej egzekucji życzy zespół egzekutywni.pl

Kontakt z autorem: +48 794 960 221

Może to Cię zainteresuje?

Czy wiesz, że...

Kontrolę dłużnika zajętej wierzytelności przeprowadza organ egzekucyjny w oparciu o przepisy ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Zajęcie wierzytelności przyszłych nie może odbywać się na podstawie zajęć kierowanych na chybił trafił.

Do wydania postanowienia w sprawie określenia kwoty nieprzekazanych wierzytelności kontrola dłużnika nie jest konieczna.

© Copyright by egzekutywni.pl

Serwis informacyjny z zakresu egzekucji administracyjnej. Publikacje nie mogą być traktowane jako czynności doradztwa podatkowego.