Krótki przegląd aktów normatywnych w egzekucji administracyjnej

Czemu służą akty normatywne w egzekucji administracyjnej?

Kto skorzysta na naszym krótkim przeglądzie aktów normatywnych?

Wierzyciel, wystawiając tytuł wykonawczy musi wskazać podstawę prawną dochodzonych należności, czyli akt normatywny.

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z 25.05.2020 r. w sprawie wzorów tytułów wykonawczych (Dz..U. 2020 poz. 968), informację o interesującej nas podstawie prawnej znajdziemy w części „E” tytułu wykonawczego.
Więcej o Tytule wykonawczym...

Dlaczego warto znać przepisy prawa regulujące możliwość dochodzenia zobowiązań pieniężnych?

Powodów jest kilka:

• zobowiązanie mogło się przedawnić,
• wierzyciel nie zaktualizował wysokości dochodzonych należności,
• pracownik organu egzekucyjnego nieprawidłowo zarejestrował tytuł wykonawczy (błąd w wysokości należności głównej, naliczaniu odsetek)

Bez podstawowej znajomości aktów normatywnych trudno będzie kontrolować egzekucję.

Z dniem 30 lipca 2020 r. weszły w życie przepisy zawarte w ustawie z dnia 11 września 2019 r. o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz niektórych innych ustaw. Zmian jest dużo a niektóre z nich dotyczą obowiązków informacyjnych wierzyciela względem organu egzekucyjnego.

Zgodnie z dodanym art. 32aa. wierzyciel niezwłocznie zawiadamia organ egzekucyjny o zmianie wysokości należności pieniężnej objętej tytułem wykonawczym wynikającej z jej wygaśnięcia w całości albo w części.

Obowiązkiem wierzyciela jest niezwłoczne zawiadomienie organu egzekucyjnego o przedawnieniu należności pieniężnej.

Przepisy te zostały przeniesione z Rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie postępowania wierzycieli należności pieniężnych.

Wierzyciel nie zawsze wywiązuje się z tych obowiązku.

W powołanych w tytułach wykonawczych aktach prawnych, zobowiązany odnajdzie informacje dotyczące terminów przedawnienia należności, zawieszenia oraz przerwania ich biegu. Część ustaw odsyła nas w tym zakresie do aktów wyższego rzędu.

Aktami wyższego rzędu jest:

• Ordynacja podatkowa,

• Kodeks cywilny,

• Ustawa o finansach publicznych.

Ordynacja podatkowa

Zgodnie z art. 70 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa zobowiązania podatkowe przedawniają się z upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Bieg terminu przedawnienia ulega zawieszeniu lub przerwaniu na skutek działań podatnika lub też zdarzeń od niego niezależnych.

Za działania podatnika uznaje się decyzje organu administracyjnego o:

• rozłożeniu zaległości na raty,
• odroczeniu terminu płatności,
• ogłoszeniu upadłości.

Zdarzeniem niezależnym od woli podatnika będzie np. :

wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe.

Art. 70 powołanej ustawy jest tzw. katalogiem zamkniętym, więc tylko przypadki tam wymienione stanowią podstawę do zawieszenia lub przerwania biegu terminu przedawnienia.

Poddając analizie akta egzekucyjne istotny będzie art. 70 § 4 ustawy, zgodnie z którym bieg terminu przedawnienia zostaje przerwany wskutek zastosowania środka egzekucyjnego, o którym podatnik został zawiadomiony. Po przerwaniu biegu terminu przedawnienia biegnie on na nowo od dnia następującego po dniu, w którym zastosowano środek egzekucyjny.

Bieg terminu może być przerywany wielokrotnie. Jak to policzyć?

W pierwszej kolejności należy wziąć pod uwagę datę płatności.
W tytule wykonawczym wskazana jest data od której nalicza się odsetki.
Przykładowo: jeżeli będzie to 26.09.2019 r. to licząc pięć lat od końca roku, czyli od 31.12.2019 r., należność przedawni się z dniem 31.12.2024 r.

Odnosząc się do powyższego przykładu warto zaznaczyć, że organ egzekucyjny stosując środek egzekucyjny w roku, w którym upłynął termin płatności, nie spowoduje przerwania biegu terminu przedawnienia.

Ten sam środek egzekucyjny zastosowany w roku kolejnym, skutkowałby przerwaniem biegu terminu przedawnienia.

Kolejny przykład:

Z akt postępowania wynika, że zobowiązanie ulegnie przedawnieniu z końcem 2019 r. Organ egzekucyjny zajmie rachunek bankowy w grudniu 2019 r. Bank potwierdzi skuteczność zajęcia w tym samym miesiącu. Zobowiązany natomiast zawiadomienie o zajęciu odbierze w styczniu 2020 r. Nie będzie to skuteczny środek egzekucyjny, albowiem podatnik zostanie o nim zawiadomiony dopiero po upływie terminu przedawnienia.

Kodeks cywilny

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (dalej Kc), podobnie jak Ordynacja podatkowa, jest aktem wyższego rzędu. Podobnie jak Ordynacja podatkowa, również zawiera regulacje dotyczące przerwania biegu terminu przedawnienia. Niektóre z niżej wymienionych ustaw szczegółowych odnoszą się do niej w tym zakresie.

Zgodnie z art. 123 § 1 Kc bieg terminu przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń.

Zgodnie natomiast z art. 124 § 1 Kc po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo.

Istotne znaczenie ma tu wyrażenie "każda czynność".

Artykuł 1a ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji pod pojęciem czynności egzekucyjnej rozumie wszelkie podejmowane przez organ egzekucyjny działania zmierzające do zastosowania lub zrealizowania środka egzekucyjnego.

Tak więc wszystko co robi organ egzekucyjny w danej sprawie (poszukiwanie majątku, służba w terenie) jest czynnością egzekucyjną.

Różnica w porównaniu z Ordynacją podatkową jest ogromna – wystarczy nieskuteczna próba zajęcia rachunku bankowego, by doszło do przerwania biegu terminu przedawnienia.

Ustawa o finansach publicznych

Ustawa z dnia 27.08.2009 r. o finansach publicznych jest kolejnym aktem wyższego rzędu. W przeciwieństwie do poprzednich aktów nie zawiera regulacji dotyczących przedawnień wyszczególnionych w niej obowiązków.

Ustawa określa zakres i zasady działania jednostek budżetowych.

W art. 60 powołanej ustawy wymienione są niepodatkowe należności budżetowe. Wśród nich są m.in. kwoty dotacji podlegających zwrotowi, oraz należności z tytułu grzywien. Z art. 67.1. ustawy wynika natomiast, że do spraw dotyczących tych należności stosuje się przepisy ustawy Kodeks postępowania administracyjnego i odpowiednio przepisy działu III ustawy Ordynacja podatkowa.

Może się zdarzyć, że któraś z ustaw szczególnych, w zakresie nieuregulowanym (np. termin przedawnienia), zawiera odesłanie do ustawy o finansach publicznych. Ustawa o finansach publicznych z kolei, poprzez art. 67.1, odeśle nas do ustawy Ordynacja podatkowa.

Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych

Przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej u.s.u.s.), w zakresie przedawnień, zawierają dość skomplikowane uregulowania.

Zgodnie art. 24 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w okresie od 25.11.1998 r. do 31.12.2002 r. należności ulegały przedawnieniu po upływie 5 lat, licząc od dnia, w którym składka stała się wymagalna.

Jeżeli bieg terminu przedawnienia był przerwany, to należności nie mogły być dochodzone, jeżeli od terminu ich płatności upłynęło 10 lat.

Zgodnie z zasada zawartą w art. 24 ust. 4 u.s.u.s. (w brzmieniu obowiązującym od 01.01.2003 r.) należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne przedawniają się po upływie 10 lat. Termin ten rozpoczyna bieg od dnia, w którym należności stały się wymagalne. Powyższej zasady nie stosuje się do należności, które wygasły przed 01.01.2003 r., tj. przed wejściem w życie ustawy z dnia 18.12.2002 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw. W stosunku do tych należności zastosowanie mają przepisy obowiązujące przed tą datą.

W odniesieniu do brzmienia art. 24 u.s.u.s. (obowiązującego od dnia 01.01.2003 r.) bieg terminu przedawnienia w pewnych sytuacjach może się nie rozpocząć, może także ulec zawieszeniu lub przerwaniu. I tak, zgodnie z art. 24 ust. 5b u.s.u.s. bieg terminu przedawnienia zostaje zawieszony od dnia wszczęcia do dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego oraz postępowania przed sądem. Następnie stosownie do art. 24 ust. 5b u.s.u.s. bieg terminu przedawnienia zostaje zawieszony od dnia podjęcia pierwszej czynności zmierzającej do wyegzekwowania należności z tytułu składek, o której dłużnik został zawiadomiony do dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego.

Kolejna zmiana miała miejsce w 2011 r. Jak wynika z art. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 28.04.2011 r. zmieniającej ustawę o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw, zmiana dotyczyła skrócenia w art. 24 ust. 4 terminu przedawnienia należności z tytułu składek z 10 do 5 lat. Jednocześnie bez zmian pozostał art. 24 ust. 5b u.s.u.s. (bieg terminu przedawnienia zostaje zawieszony od dnia wszczęcia do dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego oraz postępowania przed sądem).

Wniosek nasuwa się sam - trudno o przedawnienie zaległości podlegających tej ustawie.

Dodatkowo, naczelnicy urzędów skarbowych niechętnie umarzają postępowania egzekucyjne prowadzone na rzecz tego wierzyciela.

Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi

Zgodnie z art. 42 znak 2 ust. 1 pkt 12 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi opłaty z tytułu pobytu w jednostce Policji, placówce lub Izbie Wytrzeźwień naliczane od dnia 01 stycznia 2014 r. przedawniają się z upływem 3 lat, licząc od dnia, w którym upłynął termin płatności. Do zdarzeń zaistniałych przed tą datą zastosowanie miały przepisy Ordynacji podatkowej.

Czyli dobra zmiana. Dla konsumentów oczywiście.

Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy

Zgodnie z art. 76. 3 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, roszczenia z tytułu zasiłków, stypendiów i innych świadczeń pieniężnych finansowanych z Funduszu Pracy ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia spełnienia warunków do ich nabycia przez uprawnioną osobę, a roszczenia powiatowego urzędu pracy ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia ich wypłaty.

Zgodnie natomiast z art. 76.5 cytowanej ustawy, w zakresie nieuregulowanym w ust. 2–4 stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny dotyczące przerwania biegu terminu przedawnienia.

Ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych

Zgodnie z art 92.1 Ustawy z dnia 22.05.2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, roszczenia z tytułu opłaty ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia dokonania kontroli, nie później jednak niż z upływem 3 lat od ostatniego dnia roku kalendarzowego, w którym nie spełniono obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego.

Zgodnie natomiast z art 92 ust 2 pkt 1 bieg terminu przedawnienia przerywa każda czynność organu egzekucyjnego podjęta w celu wyegzekwowania opłaty.
Każda czynność - patrz ww. Kodeks Cywiny.

Ustawa o Izbach Lekarskich

Zgodnie z art. 116 ustawy z dnia 2 grudnia 2009 r. o izbach lekarskich, nieopłacone w terminie składki członkowskie i koszty postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarzy podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Brak w przepisie szczegółowym wskazań co do terminu przedawnienia jak i przerwania jego biegu, poprzez odniesienie do ustawy egzekucyjnej, kieruje nas do przepisów Ordynacji podatkowej w tym zakresie.

Ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych

Zgodnie z art. 50.18. ustawy z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych koszty tych świadczeń udzielonych w przypadkach określonych w ust. 16, które Fundusz poniósł zgodnie z ust. 15, podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Zgodnie natomiast z art. 50.21. należności, o których mowa w ust. 18, ulegają przedawnieniu z upływem 5 lat, licząc od dnia, w którym decyzja ustalająca te należności stała się ostateczna.

Poszczególne akty normatywne szerzej będą omawiane w publikacjach dotyczących charakterystyki i metod działania wierzycieli.

W tym miejscu chcemy tylko zwrócić uwagę na brak spójności przepisów dotyczących przedawnień poszczególnych zobowiązań.

Po jednej stronie mamy zobowiązania podatkowe (tak ważne przecież dla budżetu) które mają szansę przedawnić się po pięciu latach. 

Po drugiej stronie mamy ustawę Kodeks Cywilny oraz kary za brak OC, które raczej się nie przedawnią. 

Czy powiedzenie, że pewna jest tylko śmierć i podatki nie traci w tej sytuacji na znaczeniu?

Chcesz wiedzieć więcej o egzekucji administracyjnej?

Napisz do nas na kontakt@egzekutywni.pl

Bezpiecznej egzekucji życzy zespół egzekutywni.pl

Kontakt z autorem: +48 794 960 221

Może to Cię zainteresuje?

Czy wiesz, że...

Przepisy regulujące termin przedawnienia oraz możliwość przerwania biegu tego terminu są rażąco niejednolite.

By zrozumieć, czym jest Z.U.S. wystarczy zapoznać się z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych.

Zdarza się, że ustawa na podstawie której wierzyciel wystawia tytuł wykonawczy odsyła nas do aktów wyższego rzędu, które z kolei odsyłają nas do kolejnych ustaw.

© Copyright by egzekutywni.pl

Serwis informacyjny z zakresu egzekucji administracyjnej. Publikacje nie mogą być traktowane jako czynności doradztwa podatkowego.