Gra w egzekucję, czyli zajęcie wierzytelności na chybił trafił

Analiza wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z 11 grudnia 2018 r. nr I SA/Gd 1000/18

LEX nr 2602428

Interesujący wyrok studzący nadgorliwość organów egzekucyjnych w kierowaniu zajęć wierzytelności na chybił trafił. Interesujący, bo każdy przedsiębiorca może zostać dłużnikiem zajętych wierzytelności. Czym to grozi?

O tym poniżej.

Co warto zapamiętać?

Kierowanie zawiadomień o zajęciu wierzytelności "w ciemno", w sytuacji gdy takie wierzytelności w ogóle nie istnieją, nie może być uznane za zastosowanie skutecznego środka egzekucyjnego.

Wybrane podstawy prawne:

art. 89 § 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (dalej u.p.e.a.)

Organ egzekucyjny dokonuje zajęcia wierzytelności pieniężnej innej, niż określona w art. 72–85, przez przesłanie do dłużnika zobowiązanego zawiadomienia o zajęciu wierzytelności pieniężnej zobowiązanego i jednocześnie wzywa dłużnika zajętej wierzytelności, aby należnej od niego kwoty do wysokości egzekwowanej należności wraz z odsetkami z tytułu niezapłacenia należności w terminie i kosztami egzekucyjnymi bez zgody organu egzekucyjnego nie uiszczał zobowiązanemu, lecz należną kwotę przekazał organowi egzekucyjnemu na pokrycie należności.

art. 89 § 2 u.p.e.a.

Zajęcie wierzytelności jest dokonane z chwilą doręczenia dłużnikowi zajętej wierzytelności zawiadomienia o zajęciu, o którym mowa w § 1. Zajęcie wierzytelności z tytułu dostaw, robót i usług dotyczy również wierzytelności, które nie istniały w chwili zajęcia, a powstaną po dokonaniu zajęcia z tytułu tych dostaw, robót i usług.

art. 71a § 1 u.p.e.a

Organy egzekucyjne uprawnione są do przeprowadzania u dłużników zajętej wierzytelności, z wyłączeniem banków, kontroli prawidłowości realizacji zastosowanego środka egzekucyjnego.

art. 71a § 9 u.p.e.a

Jeżeli w wyniku kontroli stwierdzono, że dłużnik zajętej wierzytelności bezpodstawnie uchyla się od przekazania zajętej wierzytelności albo części wierzytelności organowi egzekucyjnemu, organ ten wydaje postanowienie, w którym określa wysokość nieprzekazanej kwoty. Na postanowienie w sprawie wysokości nieprzekazanej kwoty przysługuje zażalenie.

Stan faktyczny

Naczelnik urzędu skarbowego (dalej U.S.) prowadzi wobec X postępowanie egzekucyjne. W toku egzekucji, 3 września 2009 r., organ egzekucyjny zajął wierzytelność pieniężną należną X od spółki Y. Zajęcie dotyczyło obecnych i przyszłych rozliczeń z tytułu wykonywanych przez X usług na rzecz spółki Y.

Spółka Y nie zareagowała na zajęcie. Pismem z13 października 2009 r. U.S. ponaglił spółkę do udzielenia odpowiedzi. W odpowiedzi z 26 października 2009 r. spółka Y poinformowała U.S., że nie posiada żadnych zobowiązań wobec X.

15 września 2015 r. organ egzekucyjny po raz kolejny zajął wierzytelność pieniężną należną X od spółki Y. Pismem z 22 września 2015 r. spółka poinformowała o braku zobowiązań wobec X.

25 października 2017 r. organ egzekucyjny przeprowadził w spółce Y kontrolę realizacji zastosowanych środków egzekucyjnych. Z protokołu z czynności kontrolnych wynikało, że w latach 2011-2015 zobowiązany X wystawiał faktury dla nabywcy – spółki Y. Należności wynikające z tych faktur zostały przez spółkę Y zapłacone zobowiązanemu. Księgowa spółki nie potrafiła odpowiedzieć na pytanie, dlaczego należności wynikające z faktur zapłacono X a nie organowi egzekucyjnego.

U.S. po przeprowadzonej analizie materiału dowodowego uznał, że spółka Y (jako dłużnik zajętej wierzytelności) uchylała się od przekazania organowi egzekucyjnemu zajętej wierzytelności. Na tej podstawie określił wysokość nieprzekazanej kwoty w wysokości N.

Spółka Y odwołała się od decyzji U.S. W uzasadnieniu wskazała, że należności pieniężne, w tym również wierzytelności przyszłe, które w chwili zajęcia jeszcze nie istniały, mogą być dochodzone jedynie w sytuacji, gdy wynikały z umów zawartych przed dokonaniem zajęcia. W omawianym przypadku wierzytelności powstały w okresie od stycznia 2011 do września 2015 r. Oznacza to, że wierzytelności nie istniały w dacie pierwszego zajęcia (3 wrzesień 2009 r) zaś po 15 września 2015 r. nie przekazano zobowiązanemu żadnej kwoty.

Dyrektor Izby Administracji Skarbowej (dalej DIAS), jako organ odwoławczy, po rozpoznaniu sprawy uchylił zaskarżone postanowienie U.S. i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ pierwszej instancji. Powodem uchylenia postanowienia nie był jednak brak przesłanek warunkujących wydanie postanowienia w przedmiocie określenia wysokości nieprzekazanej kwoty, ale jej nieprawidłowo określona wysokość.

Spółka Y zaskarżyła postanowienie DIAS do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (dalej WSA) zarzucając organowi nadzoru błędne uznanie, że w dacie dokonania zajęcia spółka była dłużnikiem X, a w związku z tym należności z transakcji dokonanych kilka lat po zajęciu powinna była przekazać organowi egzekucyjnemu.

WSA uznał skargę spółki Y za zasadną. W uzasadnieniu wskazał:

Do wydania postanowienia postanowienie w sprawie określenia wysokości nieprzekazanej kwoty niezbędne jest łączne zrealizowanie dwóch przesłanek:

Dłużnik zajętej wierzytelności musi uchylać się od jej przekazania organowi egzekucyjnemu oraz jednocześnie to uchylanie się musi mieć charakter działania bezpodstawnego.

Nie można zatem wydać postanowienia, jeżeli dłużnik co prawda uchylał się od przekazania wierzytelności, ale miał do tego podstawy.

Organ w pierwszej kolejności powinien ustalić, kiedy doszło do zajęcia wierzytelności.

W dalszej części uzasadnienia WSA powołał się na komentarz P. Przybysza (Postępowanie egzekucyjne w administracji LexisNexis 2011)

Zajęcie przyszłych wierzytelności z tytułu dostaw, robót i usług jest konsekwencją zajęcia istniejącej wierzytelności. (...) nie można prewencyjnie kierować zawiadomienia o zajęciu wierzytelności z tytułu dostaw, robót i usług. Jeżeli zatem skierowano zawiadomienie o zajęciu do podmiotu, wobec którego zobowiązanemu nie przysługuje w danym momencie wierzytelność z tytułu dostaw, robót i usług, to ewentualne przyszłe wierzytelności z tego tytułu nie będą mogły być zajęte na podstawie takiego zawiadomienia. Będzie wówczas - po powstaniu wierzytelności - konieczne ponowne zawiadomienie dłużnika zajętej wierzytelności o zajęciu tej wierzytelności.

Zatem kierowanie zawiadomień o zajęciu wierzytelności "w ciemno", w sytuacji gdy takie wierzytelności w ogóle nie istnieją, nie może być uznane za zastosowanie skutecznego środka egzekucyjnego.

WSA powołał się ponadto na zasady ogólne wyrażone w Kodeksie postępowania administracyjnego (dalej k.p.a.) tj.

Art. 7 k.p.a. Zasada prawdy obiektywnej

W toku postępowania organy administracji publicznej z urzędu lub na wniosek stron podejmują wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy.

Art. 80 k.p.a. Zasada swobodnej oceny dowodów

Organ administracji publicznej ocenia na podstawie całokształtu materiału dowodowego, czy dana okoliczność została udowodniona.

Mając na uwadze ww. zasady ogólne WSA stwierdził, że w przedmiotowej sprawie organ nie podjął działań zmierzających do ustalenia prawdy obiektywnej, jak również nie odniósł się do całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, w konsekwencji czyniąc swoje rozstrzygnięcie wadliwym.

Więcej o zasadach ogólnych znajdziesz TUTAJ

Chcesz się dowiedzieć dlaczego egzekucja z innych wierzytelności pieniężnych stała się tak popularna - przeczytaj:

Egzekucja z innych wierzytelności pieniężnych

Polecamy także:

Jak dobrze wypaść w roli dłużnika zajętej wierzytelności?

Zajęcie pustego rachunku

Chcesz wiedzieć jeszcze więcej? 

Napisz do nas na kontakt@egzekutywni.pl

Bezpiecznej egzekucji życzy zespół egzekutywni.pl

Kontakt z autorem: +48 794 960 221

Może to Cię zainteresuje?

Czy wiesz, że...

Organ egzekucyjny może przeprowadzić kontrolę u dłużnika zajętej wierzytelności, której celem jest zbadanie prawidłowości realizacji zastosowanego środka egzekucyjnego

Zajęcie innej wierzytelności pieniężnej to zajęcie kwot wynikających z niezapłaconych faktur (również tych wynikających z umowy-zlecenia) a także wierzytelności z tytułu nadpłaty w podatku dochodowym.

Kierowanie zawiadomień o zajęciu wierzytelności "w ciemno", w sytuacji gdy takie wierzytelności w ogóle nie istnieją, nie może być uznane za zastosowanie skutecznego środka egzekucyjnego

© Copyright by egzekutywni.pl

Serwis informacyjny z zakresu egzekucji administracyjnej. Publikacje nie mogą być traktowane jako czynności doradztwa podatkowego.