Egzekucja z ruchomości po nowemu - zajęcie

Egzekucja z ruchomości jest jednym z najstarszych środków egzekucyjnych wymienianych w ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Pierwsze wzmianki o egzekucji z ruchomości znajdziemy w Rozporządzeniu Prezydenta RP z dnia 22 marca 1928 roku O postępowaniu przymusowem w administracji.  Egzekucja na majątku oraz przymus bezpośredni były ówcześnie podstawowymi formami egzekucji zobowiązań administracyjnych.
Mimo swego dziewięćdziesięcioletniego istnienia przepisy dotyczące egzekucji z ruchomości nie były w sposób istotny modyfikowane.

Zmiany w otoczeniu gospodarczym sprawiły, że z wiodącego niegdyś środka egzekucyjnego, egzekucja z ruchomości stała się dla zobowiązanego mało dotkliwą pogróżką.

Nie oznacza to, że zapomniano o konieczności zaktualizowania przepisów w tym zakresie.
Ustawą z 11 września 2019 roku o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz niektórych innych ustaw wprowadzono dość istotne poprawki umożliwiające zajęcie ruchomości "zza biurka. 
Zmiany obowiązują od 30 lipca 2020 roku.

Co się zmieniło po 30 lipca 2020 r. w przepisach dotyczących egzekucji z ruchomości?

Zgodnie z art. 97 § 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (dalej u.p.e.a.) do egzekucji z ruchomości zobowiązanego organ egzekucyjny przystępuje przez ich zajęcie. Zajęcie ruchomości następuje przez wpisanie jej do protokołu zajęcia i podpisanie protokołu przez pracownika obsługującego organ egzekucyjny.

By zajęcie było skuteczne wystarczy sam podpis egzekutora.

Brak zgody zobowiązanego na zajęcie ruchomości może skutkować jej natychmiastowym odebraniem.

Ustawa egzekucyjna zezwala na zajęcie ruchomości zobowiązanego nawet w przypadku, jeżeli znajduje się ona we władaniu osób trzecich. Można też zająć ruchomość stanowiącą współwłasność osób trzecich.

Do tej pory zgodę na zajęcie ułamkowej części ruchomości musiał wyrazić jej współwłaściciel. Po 30 lipca 2020 r. zgoda współwłaściciela nie jest już wymagana.

Poborca skarbowy, przystępując do zajęcia, musi wybrać taką ruchomość, której wartość zbliżona jest do kwoty wynikającej z tytułów wykonawczych stanowiących podstawę dokonywanego zajęcia.

Warto o tym pamiętać, gdyż zgodnie z art. 97 § 5 u.p.e.a. dopuszczalne jest zajęcie ruchomości o większej wartości, tylko wtedy, gdy zobowiązany nie posiada ruchomości odpowiadających wartości dochodzonych należności.

Nie wszystkie ruchomości podlegają zajęciu.

Co prawda ustawodawca w tym miejscu nie odsyła nas do art 8 i 8a u.p.e.a. należy je mieć na względzie, gdyż zawierają obszerny katalog przedmiotów oraz inwentarza żywego wyłączonych spod egzekucji.

Przepisy te mogą wywołać uśmiech na twarzy czytelnika. Niewątpliwie widać, że tworzone były jeszcze w czasach PRL.
Art. 8 § 1 pkt 3 u.p.e.a.:

Nie podlegają egzekucji administracyjnej: jedna krowa lub dwie kozy albo trzy owce, potrzebne do wyżywienia zobowiązanego i będących na jego utrzymaniu członków rodziny, wraz z zapasem paszy i ściółki do najbliższych zbiorów. 

Art. 8 § 2 pkt 2 i 3 u.p.e.a.:

Za przedmioty niezbędne zobowiązanemu i członkom jego rodziny (...) nie uważa się w szczególności: telewizorów do odbioru programu w kolorze, chyba że zobowiązany wykaże, że od roku produkcji telewizora upłynęło więcej niż 5 lat, stereofonicznych radioodbiorników.

W „kolorze” - brzmi dumnie. Z powyższych przepisów wynika, że poborca skarbowy nie może zająć 6 letniego telewizora, ale stereofoniczne radyjko kupione w popularnym dyskoncie za 50 zł. już tak.

Z punktu widzenia zaspokojenia wierzyciela, zarówno radyjko jak i telewizor mogą nie nieść większej treści ekonomicznej, natomiast sam fakt legalności zajęcia niesie za sobą znacznie poważniejsze skutki – choćby przerwanie biegu terminu przedawnienia.

Na każdej zajętej ruchomości pracownik organu egzekucyjnego umieszcza znak, ujawniający na zewnątrz jej zajęcie. Jest to niewielka naklejka, w wielu urzędach stanowiąca towar deficytowy. Zmiany w ustawie egzekucyjnej złagodziły przepisy dotyczące znaków zajęcia. Aktualnie usunięcie, zniszczenie lub brak znaku nie narusza zajęcia ruchomości.

Do ruchomości zalicza się również pojazdy mechaniczne.

W przypadku zajęcia środka transportu podlegającego rejestracji, organ egzekucyjny zawiadamia właściwy miejscowo wydział rejestracji pojazdów o jego zajęciu. Z tego powodu zdarzają się sytuacje, w których nieświadomy zajęcia nabywca pojazdu nie będzie go mógł przerejestrować. Dla uniknięcia tego typu zdarzeń, mając na celu ochronę osób trzecich, organy egzekucyjne powinny dokonywać adnotacji o zajęciu w dowodzie rejestracyjnym pojazdu. Nie zawsze tak się zdarza, bowiem do zajęcia pojazdu dowód rejestracyjny nie jest niezbędny.

Pracownik obsługujący organ egzekucyjny zamieszcza w protokole zajęcia opis zajętej ruchomości według jej cech właściwych a ponadto, jeżeli jest to możliwe, oznacza jej wartość szacunkową.

Z powyższego przepisu wynika, że nim dojdzie do zajęcia ruchomości, poborca skarbowy powinien ją obejrzeć.

Tak było do 29 lipca 2020 r.  Zajęcia "zza biurka" dokonywane przed tą datą skutecznie były zaskarżane przez zobowiązanych. W efekcie prowadziło to do usunięcia czynności i uzyskania stanu prawnego, jaki istniał przed zajęciem ruchomości. 

Z dniem 30 lipca 2020 r. zajęcia "zza biurka" zostały usankcjonowane.

Zgodnie z dodanym art. 98 § 1a u.p.e.a. jeżeli z ewidencji prowadzonej przez zobowiązanego, urzędowego rejestru ruchomości lub rejestru zastawów wynika, że zobowiązany jest właścicielem ruchomości, organ egzekucyjny może zająć taką ruchomość. Do zajęcia takiej ruchomości przepisów:

• 98 § 1 zdanie drugie - protokół podpisuje także zobowiązany,
• 98 § 3 - umieszczenie znaku ujawniającego zajęcie ruchomości,
• 99 § 1 zdanie drugie - przy sporządzaniu zajęcia zobowiązanemu przysługuje prawo przedstawienia rachunków i innych dowodów dla oznaczenia wartości szacunkowej zajętej ruchomości,

Nie stosuje się.

Co to oznacza dla zobowiązanego?

W pewnych przypadkach organ egzekucyjny może zajęcie ruchomości wysłać zobowiązanemu pocztą.

Ustawa egzekucyjna wyraźnie zaznacza, że takie zajęcie ruchomości może nastąpić jedynie poprzez ustalenia dokonane na podstawie ewidencji i rejestrów. Bez wątpienia zaliczyć do nich należy:

• Ewidencję środków trwałych,
• Centralną Ewidencję Pojazdów i Kierowców,
• Centralny Rejestr Zastawów.
   

Zdaniem redakcji protokół o stanie majątkowym spisany przez pracownika organu egzekucyjnego z zobowiązanym nie jest dokumentem stanowiącym podstawę do korespondencyjnego zajęcia ruchomości.

Czy powinniśmy obawiać się zajęcia ruchomości wysłanego za pośrednictwem operatora pocztowego?

Zdecydowanie tak.

Jak pamiętamy, zajęcie ruchomości jest ważne z chwilą podpisu protokołu zajęcia przez pracownika organu egzekucyjnego. Odpis protokołu zajęcia zostanie wysłany zobowiązanemu pocztą. Doręczenia pism urzędowych odbywają się na podstawie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego (art. 42-44 Kpa) zgodnie z którymi w razie niemożności doręczenia pisma adresatowi pismo przechowuje się przez okres czternastu dni w placówce pocztowej. Nieodebrane w tym czasie pismo uważa się za doręczone. 
Dodatkowo, zgodnie z obwiązującym od 30 lipca 2020 r. art. 36 § 3 ustawy u.p.e.a. w przypadku niewykonania w całości obowiązku podlegającego egzekucji administracyjnej zobowiązany ma obowiązek niezwłocznie zawiadomić organ egzekucyjny o zmianie adresu miejsca zamieszkania lub siedziby. Niewykonanie obowiązku zawiadomienia powoduje, że doręczenie pisma pod dotychczasowym adresem jest skuteczne. 

Tak zmienione przepisy uniemożliwiają podważenie prawidłowości doręczenia zajęcia ruchomości.

Jak organy egzekucyjne zajmują majątek ruchomy korespondencyjnie?

Pan Egzekutywny ma zaległości podatkowe, które przedawnią się z końcem roku kalendarzowego. Organ egzekucyjny, chcąc przerwać bieg terminu przedawnienia, musi zastosować skuteczny środek egzekucyjny. Rachunki bankowe już wcześniej zajęte, może Pan Egzekutywny ma samochód? Dostęp do bazy CEPiK ma każdy urząd skarbowy, ustalenie pojazdu nie stanowi problemu. Protokół zajęcia zostanie wysłany  pocztą. Pan Egzekutywny nie przebywa w miejscu zamieszkania, nie zawiadomił o tym fakcie organu egzekucyjnego. W tej sytuacji nie dowie się nawet, że organ egzekucyjny zastosował skuteczny środek egzekucyjny a jego pojazd nie do końca jest jego...

Co się stanie, jeżeli organ egzekucyjny zbyt późno wyśle protokół zajęcia zobowiązanemu i doręczenie nastąpi po terminie przedawnienia zobowiązania?

Odpowiedź na to pytanie znajdziesz w naszej Poradni Egzekucyjnej.

Kolejne pytanie jakie się nasuwa w kontekście opisanej sytuacji:

Co się stanie w sytuacji, gdy nie świadomy zajęcia zobowiązany sprzeda zajęty pojazd? 

Zamów Analizę.

Zmienione przepisy dotyczące zajęć ruchomości poszerzyły uprawnienia pracownika organu egzekucyjnego w zakresie wyceny zajętego majątku. Ustawa egzekucyjna nakazuje powołać biegłego skarbowego tylko w przypadku szacowania kosztowności oraz ruchomości o wartości historycznej, naukowej lub artystycznej. Nie mniej jednak organ egzekucyjny może wezwać biegłego skarbowego w każdym innym przypadku, jeżeli uzna to za potrzebne.

Pozostając w temacie szacowania należy wspomnieć o również nowym, dokumencie - Protokole Uzupełniającym.
Organ egzekucyjny może sporządzić protokół uzupełniający w zakresie opisu i oszacowania ruchomości. Ma na to 30 dni od dnia zajęcia ruchomości.

Zobowiązanemu w każdym z tych przypadków przysługuje skarga na oszacowanie zajętych ruchomości. Ma na to 7 dni od dnia doręczenia protokołu zajęcia lub protokołu uzupełniającego.

Przepisem kończącym czynność zajęcia ruchomości jest art. 100 u.p.e.a. stanowiący o dalszym losie zajętej ruchomości. Zgodnie z jego brzmieniem, poborca skarbowy pozostawia ją w miejscu zajęcia pod dozorem zobowiązanego lub innej osoby u której ją zajął. W przypadku, gdy zobowiązany nie daje rękojmi należytego przechowywania zajętej ruchomości lub gdy odmawia podpisania protokołu zajęcia, poborca skarbowy może ją odebrać bezpośrednio po zajęciu.

W kolejnym artykule omówimy sprzedaż zajętej ruchomości.

Potrzebujesz więcej informacji na temat egzekucji z ruchomości?

Napisz do nas na kontakt@egzekutywni.pl

Bezpiecznej egzekucji życzy zespół egzekutywni.pl

Kontakt z autorem: +48 794 960 221

Może to Cię zainteresuje?

Czy wiesz, że...

       XXI wiek - Polska        "Nie podlegają egzekucji administracyjnej: jedna krowa lub dwie kozy albo trzy owce, potrzebne do wyżywienia zobowiązanego i będących na jego utrzymaniu członków rodziny, wraz z zapasem paszy i ściółki do najbliższych zbiorów". 

Większość ruchomości poborca skarbowy wycenia sam. Możemy się z tą wyceną nie zgodzić. Mamy na to 7 dni.

Godząc się na zajęcie ruchomości pamiętajmy, że jest to środek egzekucyjny przerywający bieg terminu przedawnienia. Jeżeli więc zbliża się koniec roku i słyszymy pukanie do drzwi, niekoniecznie będzie to św. Mikołaj z workiem prezentów.

© Copyright by egzekutywni.pl

Serwis informacyjny z zakresu egzekucji administracyjnej. Publikacje nie mogą być traktowane jako czynności doradztwa podatkowego.